فصل شانزدهم : غفلت و بى خبرى
اشاره
«غفلت »داراى مفهوم وسيع و گسترده اى است كه هر گونه بى خبرى از شريط زمان ومكانى(كه انسان در آن زندگى مى كند)و از واقعيت هاى فعلى و آينده و گذشته خويش و از صفات و اعمال خود و از پيامها و آيات حق و همچنين هشدارهايى كه حوادث تلخ و شيرين زندگى،به انسان ها مى دهد را شامل مى شود.بى خبرى از اين واقعيت ها و نداشتن موضع گيرى صحيح در برابر آنها،خطر بزرگى براى سعادت انسان ها است،خطرى كه هر لحظه ممكن است،دامان انسان را بگيرد و اورا به كام نيستى فرو برد،خطرى كه مى تواند زحمات ساليان دراز عمر انسان را در يك لحظه بر باد دهد.
شايد بارها،شنيده باشيم كه فلان شخص با زحمت بسيار،اموال و سرمايه هاى عظيمى به دست آورده بود،اما بر اثر يك لحظه «غفلت »آتش سوزى عظيمى به وجود آمد كه تمام آنها را در كام خود فرو برد،انسان نيز در مسير سعادت چنين است.ممكن است،افتادن در دام «غفلت »در يك لحظه كوتاه،سرمايه هاى معنوى او را مبدل به خاكسترحسرت كند.
به همين دليل علماى اخلاق،بحث هاى وسيعى درباره «غفلت »و ذكر و بيدارى(كه نقطه مقابل آن است)در كتاب هاى خود آورده اند و از عواملى كه مى تواند پرده هاى «غفلت »را كنار زند و انسان را از خواب «غفلت »بيدار كند،بحث نموده اند.
با اين مقدمه،به قرآن مجيد مراجعه مى كنيم و اهميتى را كه اين كتاب بزرگ آسمانى بر اين امر قايل شده،در آيات زير مورد بررسى قرار مى دهيم:
1- و لقد ذرانا لجهنم كثيرا من الجن و الانس لهم قلوب لا يفقهون بها و لهم اعين لا يبصرون بها و لهم آذان لا يسمعون بها اولئك كالانعام بل هم اضل اولئك هم الغافلون(سوره اعراف،آيه 179)
2- و اقترب الوعد الحق فاذا هى شاخصة ابصار الذين كفروا يا ويلنا قد كنا فى غفلة من هذا بل كنا ظالمين(سوره انبياء،آيه 97)
3- و اصبر نفسك مع الذين يدعون ربهم بالغداة و العشى يريدون وجهه و لا تعدعيناك عنهم تريد زينة الحيوة الدنيا و لا تطع من اغفلنا قلبه عن ذكرنا و اتبع هواه و كان امره فرطا (سوره كهف،آيه 28)
4- ان الذين لا يرجون لقائنا و رضوا بالحياة الدنيا و اطمانوا بها و الذين هم عن آياتناغافلونولئك ماواهم النار بما كانوا يكسبون (سوره يونس،آيه 7 و 8)
5- يعلمون ظاهرا من الحياة الدنيا و هم عن الآخرة هم غافلون (سوره روم،آيه 7)
6- ساصرف عن آياتى الذين يتكبرون فى الارض بغير الحق و ان يروا كل آية لا يؤمنوا بها و ان يروا سبيل الرشد لا يتخذوه سبيلا و ان يروا سبيل الغى يتخذوه سبيلاذلك بانهم كذبوا بآياتنا و كانوا عنها غافلين (سوره اعراف،آيه 146)
7- فانتقمنا منهم فاغرقناهم فى اليم بانهم كذبوا بآياتنا و كانوا عنهاغافلين (سوره اعراف،آيه 136)
8- فاذا ركبوا فى الفلك دعوا الله مخلصين له الدين فلما نجاهم الى البر اذاهم يشركون (سوره عنكبوت،آيه 65)
9- و من يعش عن ذكر الرحمان نقيض له شيطانا فهو له قرين (سوره زخرف،آيه 36)
10- ان الذين اتقوا اذا مسهم طائف من الشيطان تذكروا فاذاهم مبصرون (سوره اعراف،آيه 201)
11- لقد كنت فى غفلة من هذا فكشفنا عنك غطائك فبصرك اليوم حديد (سوره ق،آيه 22)
12- و انذرهم يوم الحسرة اذ قضى الامر و هم فى غفلة و هم لا يؤمنون(سوره مريم،آيه 39)