«غفلت »در اخبار اسلامى
از خواب غفلت بيدار شو!در منابع روايى اسلام،روايات تكان دهنده اى پيرامون عواقب سوء«غفلت »و آثارزيانبار و مرگبار آن وارد شده است كه به خاطر كثرت،گلچينى از آنها را در ذيل آورده ايم:
1- هنگامى كه پيامبر اكرم صلى الله عليه و اله به معراج رفت،خطاب هايى از سوى خداوند به اوشد،از جمله اين كه:«يا احمد انت لا تغفل ابدا من غفل عنى لا ابالى باى واد هلك،اى احمد! هرگز غافل مشو،هر كس از من غافل شود،من نسبت به اين كه او در كدام راه هلاك و نابود مى شود،اعتنا نمى كنم.» (18) اين بيان به خوبى نشان مى دهد كه عاقبت «غفلت »ازخداوند، هلاكت و نابودى است.
2- امام امير المؤمنين على بن ابيطالب عليه السلام در عبارتى كوتاه و پرمعنى مى فرمايند:
«الغفلة اضر الاعداء،غفلت از بزرگترين دشمنان انسان است » (19) ،زيرا سرچشمه بسيارى از گناهان و معاصى است.
3- آن حضرت در حديث ديگرى فرموده اند:«الغفلة تكسب الاغترار و تدنى من البوار، فلت سبب غرور انسان مى شود،و مقدمات هلاكت او را فراهم مى سازد» (20)
4- باز از همان حضرت نقل شده است:«الغفلة ضلال النفوس و عنوان النحوس،غفلت مايه گمراهى افكار و سرلوحه نحوست هاست » (21) ،زيرا تنها راه نجات از گمراهى،تفكر و انديشه است، ولى «غفلت »دشمن سر سخت آن مى باشد.
5- در حديث ديگرى از آن حضرت آمده است:«ويل لمن غلبت عليه الغفلة فنسى الرحلة و لم يستعد،واى!بر كسى كه «غفلت »بر او غلبه كند و نتيجه سفر آخرت را به فراموشى بسپارد و آماده آن نشود.» (22)
6- امام صادق عليه السلام مى فرمايند:«ان كان الشيطان عدوا فالغفلة لماذا،اگر شيطان، دشمن اسلام است(كه هست)،پس غفلت براى چيست؟» (23) در احاديث گذشته،گاه «غفلت »از خدا و گاه «غفلت »از روز قيامت و گاه «غفلت »ازوسوسه هاى شيطان،مطرح شده است.
7- امير مؤمنان على عليه السلام در حديثى مى فرمايند:«فبالها حسرة على كل ذى غفلة ان يكون عمره عليه حجة و ان تؤديه ايامه الى الشقوة،اى واى!بر غافلى كه عمرش،حجتى عليه اوست و روزگارش او را به بدبختى كشاند» (24) منظور از«غفلت »در اين حديث،«غفلت »از ترك انجام وظايف،در طول عمر است.
8- اين مساله به قدرى داراى اهميت است كه حتى يكى از هدف هاى بعثت انبياء، درمان دردهاى «غفلت »شمرده شده است،همان گونه كه در خطبه 108 نهج البلاغه دربيان اوصاف پيامبر اكرم صلى الله عليه و اله آمده است:«متتبع بدوائه مواضع الغفلة و مواطن الحيرة،او طبيبى است كه داروهاى خود را براى درمان موارد«غفلت »آماده ساخته و به دنبال بيمارانش مى گردد.» (25)
9- در حديث ديگرى از همان بزرگوار در مورد آثار زيانبار غفلت چنين نقل شده است:«بينكم و بين الموعظة حجاب من الغفلة و الغرة،حجاب غفلت و غرور،مانع از آن مى شود كه مواعظ و اندرزها در شما اثر كند» (26)
10- در روايات اسلامى در حالات «عيسى بن مريم »عليه السلام آمده است:«از كنار قريه اى عبور كرد كه همگى به غضب الهى نابود شده بودند.يكى از آنها را زنده كرد و از او سؤال نمود:
اعمال شما چگونه بود كه چنين بلايى دامنتان را گرفت.در پاسخ گفت:پرستش بت، محبت دنيا،ترس كم،آرزوى دراز و غفلت آميخته با لهو و لعب (27) »
11- امير مؤمنان عليه السلام درباره جنبه اجتماعى غفلت فرموده اند:«من دلائل الدولة قلة الغفلة،از دلايل پيشرفت دولتها(يا پيشرفت در امور زندگى مادى و معنوى)كمى غفلت است » (28)
آرى!«غفلت »و بى توجهى در امور اجتماعى،ضايعه عظيمى به دنبال دارد.
12- اين بحث را با حديثى از امام امير مؤمنان عليه السلام پايان مى دهيم كه مردم را با بيان رساى خويش مخاطب ساخته و مى فرمايند:«اتق ايها السامع من سكرتك و استيقظ من غفلتك،و اختصر من عجلتك،اى شنونده!از مستى(مال و قدرت و مقام و نعمت)بپرهيزو از خواب غفلت بيدار شو و از شتابزدگى بكاه » (29)
طبق بيان مولاى متقيان على عليه السلام عامل بدبختى انسان،سه چيز است:مستى شهوت، غفلت از واقعيت ها و شتابزدگى در كارها و امام نيز در اين بيان كوتاه،هشدار مى دهد تاشنوندگانش(از هر گروه و هر جمعيت)از اين سه امر بپرهيزند تا خوشبخت شوند و اهل نجات گردند.