لطفا منتظر باشید ...
فصل بيستم : صبر و شكيبايى
اشاره زندگى انسان در دنيا،آميخته با مشكلات عجيبى است كه اگر در مقابل آن بايستد وشكيبايى و مقاومت به خرج دهد،به يقين پيروز خواهد شد و اگر ناشكيبايى كند و دربرابر حوادث زانو زند،هيچ گاه به مقصد نخواهد رسيد. منظور از«صبر»همان استقامت در برابر مشكلات و حوادث گوناگون است كه نقطه مقابل آن «جزع »،بى تابى،از دست دادن مقاومت و تسليم شدن در برابر مشكلات است. علاوه بر زندگى مادى،در زندگى معنوى نيز اين مساله وجود دارد.اگر انسان در برابرنفس سركش و هوا و هوس ها و زرق و برق دنيا و جاذبه هاى گناه ايستادگى نكند و درطريق «معرفة الله »و اطاعت فرمان او با مشكلات نجنگد،هرگز به جايى نمى رسد. از اين رو،علماى علم اخلاق،صبر را به سه دسته تقسيم مى كنند:
1-صبر بر اطاعت،يعنى شكيبايى در برابر مشكلاتى كه در راه اطاعت وجود دارد.
2-صبر بر معصيت،يعنى ايستادگى در برابر انگيزه هاى نيرومند و محرك گناه.
3-صبر بر مصيبت،يعنى پايدارى در برابر حوادث تلخ و ناگوار و عدم برخورد انفعالى وترك جزع و فزع.
«صبر»از مهمترين اركان ايمان است،امير مؤمنان على عليه السلام موقعيت صبر را در برابرايمان،همانند موقعيت سر نسبت به بدن مى دانند در قرآن مجيد نيز كمتر موضوعى را مانند صبر مورد تاكيد قرار داده است.حدود هفتاد آيه،از صبر سخن به ميان آمده كه بيش از ده مورد آن به شخص پيغمبر اسلام صلى الله عليه و اله اختصاص دارد. قرآن براى صابران،اجر فراوانى قائل شده، «انما يوفى الصابرون اجرهم بغيرحساب » (1) و كليد ورود بهشت،صبر و استقامت شمرده شده است،آنجا كه مى گويد: «فرشتگان بر در بهشت به استقبال مى آيند و به آنها مى گويند:«سلام عليكم بما صبرتم فنعم عقبى الدار ،سلام بر شما به خاطر صبر و استقامتتان،چه نيكو است سر انجام آن سراى جاويدان » (2)
در حديث معروف نبوى كه در بحث هاى آينده به آن اشاره خواهد شد،صبر نيمى از ايمان شمرده شده است. با اين اشاره به سراغ آيات قرآن مى رويم و تعبيرها و تاكيدهاى قرآن را در مساله صبر،مورد توجه قرار مى دهيم.
1- ...انا وجدناه صابرا نعم العبد انه اواب (سوره ص،آيه 44)
2- و جاءوا على قميصه بدم كذب قال بل سولت لكم انفسكم امرا فصبر جميل و الله المستعان على ما تصفون (سوره يوسف،آيه 18)
3- و اسماعيل و ادريس و ذا الكفل كل من الصابرين (سوره انبياء،آيه 85)
4- قال انك لن تستطيع معى صبرا (سوره كهف،آيه 67)
5- ...قال الذين يظنون انهم ملقوا الله كم من فئة قليلة غلبت فئة كثيرة باذن الله والله مع الصابرين (سوره بقره،آيه 249)
6- فاصبر كما صبر اولو العزم من الرسل و لا تستعجل لهم كانهم يوم يرون مايوعدون لم يلبثوا الا ساعة من نهار... (سوره احقاف،آيه 35)
7- فاصبر صبرا جميلا (سوره معارج،آيه 5)
8- يا ايها الذين آمنوا اصبروا و صابروا و رابطوا و اتقوا الله لعلكم تفلحون (سوره آل عمران،آيه 200) 9
- يا ايها الذين آمنوا استعينوا بالصبر و الصلوة ان الله مع الصابرين (سوره بقره،آيه 153)
10- قل يا عبادى الذين آمنوا اتقوا ربكم للذين احسنوا في هذه الدنيا حسنة و ارض الله واسعة انما يوفى الصابرون اجرهم بغير حساب (سوره زمر،آيه 10)
11- سلام عليكم بما صبرتم فنعم عقبى الدار (سوره رعد،آيه 24)
12- اولئك يجزون الغرفة بما صبروا و يلقون فيها تحية و سلاما (فرقان،75)
13- و لنبلونكم بشى ء من الخوف و الجوع و نقص من الاموال و الانفس و الثمرات و بشر الصابرين (سوره بقره،آيه 155)
14- ...و تواصوا بالحق و تواصوا بالصبر (سوره عصر،آيه 3)
