بسيارى از مفسران و ارباب حديث گفته اند كه اين آيه درباره «نعمان بن حارث فهرى »نازل شده است.نقل شده است كه در غدير خم،جانشينى على عليه السلام را از سوى پيامبر صلى الله عليه و اله با جمله تاريخى «من كنت مولاه فهذا على مولاه »شنيد،برآشفت و نزدپيامبر صلى الله عليه و اله آمد و شديدا اعتراض كرد و هنگامى كه فهميد اين امر طبق يك دستور الهى انجام شده است،ناراحتى اش بيشتر شد و گفت:خداوندا!اگر اين حق است و از سوى توست،سنگى از آسمان بر ما بباران.چيزى نگذشت كه قطعه سنگ آسمانى بر سرش فرود آمد و او را كشت و آيه فوق نازل شد (15)
آيا بهتر نبود كه اين قبيل اشخاص به جاى لجاجت و عناد در برابر حق،از خداوندتقاضاى هدايت و برچيدن تعصب و لجاج درونى خويش مى كردند و طبق آيه موردبحث مغفرت خداوند را بر عذابش مقدم مى كردند،«سبقت رحمته غضبه »كه خداوندمتعال تا امكان هدايت وجود داشت،آنها را عذاب نمى كرد،ولى افسوس!كه هميشه انسان هاى خيره سر،عجله بر عذاب الهى دارند،نه مغفرت!
هشتمين آيه از آيات مورد بحث،ضمن نگرش از زاويه ديگر به مساله عجول بودن انسان، مى فرمايد:«اگر خداوند در مجازات مردم(بدكار)عجله مى كرد،آن گونه كه آنها در به دست آوردن خير و نيكى عجله دارند،مرگ همه آنها فرا مى رسيد(و اثرى از آنان باقى نمى ماند، و لو يعجل الله للناس الشر استعجالهم بالخير لقضى اليهم اجلهم... » (16) ،ولى ازآنجا كه خداوند غفور و رحيم و آمرزنده و مهربان است،هرگز در مجازات بدكاران شتاب نمى كند،شايد بيدار شوند و به راه هدايت بازگردند.
قرآن در پايان همين آيه مى افزايد:«ما آنها را كه ايمان به رستاخيز ندارند،به حال خودرها مى كنيم تا در طغيانشان،حيران و سرگردان شوند(آن گاه آنها را مجازات مى نماييم)، ... فنذروا الذين لا يرجون لقائنا فى طغيانهم يعمهون » (17)
بنابراين خدا همانند شما عمل نمى كند،شما در به دست آوردن نيكيها عجول هستيد،ولى خداوند در مجازات شما شتابى ندارد.مقصود خداوند متعال مجازات نيست بلكه مقصود اصليش هدايت است.
طبق آيات ديگر قرآن،اين احتمال نيز در تفسير آيه داده شده كه منظور از آيه،اين است كه آنها با عجله از خداوند درخواست مجازات و عذاب مى كردند،همان گونه كه در تقاضاى نيكيها عجول بودند،قرآن مى گويد:«اگر خداوند تقاضاى شما را به سرعت درمساله عذاب مى پذيرفت، كسى از شما زنده باقى نمى ماند.» (18) ولى معنى اول يا تفسير اول باظاهر آيه سازگارتر است.
لطفا منتظر باشید ...
