اخلاق در قرآن کریم جلد 2

در چهاردهمين و آخرين آيه از آيات مورد بحث كه در سوره و العصر آمده،قرآن مجيد ضمن بيان اين كه همه انسان ها در خسران و زيان قرار دارند،جز كسانى كه داراى يك برنامه چهار ماده اى هستند كه يكى از موارد آن،صبر و شكيبايى و استقامت است، مى فرمايد:«به عصر سوگند!كه انسان ها همه در زيانند مگر كسانى كه ايمان آورده و اعمال صالح انجام دادند و يكديگر را به حق سفارش كرده،و يكديگر را به صبر و شكيبايى توصيه نموده اند، و العصران الانسان لفى خسرالا الذين آمنوا و عملوا الصالحات و تواصوابالحق و تواصوا بالصبر » (27)

تعبير تواصوا-از ماده «تواصى »به معنى سفارش كردن به يكديگر در آيات فوق نشان مى دهد كه مؤمنان بعد از ايمان و معرفت و عمل صالح،بايد به احقاق حقوق روى آورند،حق را بشناسند و يكديگر به آن توصيه كنند،چون احقاق حق و اجراى حق درجامعه انسانى،جز با استقامت و ايستادگى در برابر موانع ممكن نيست،توصيه به صبررا به عنوان چهارمين اصل كه پشتوانه اصول سه گانه ديگر است بيان مى كند.بنابراين صبر،يكى از اركان اصلى سعادت انسان هاست كه بدون آن،درخت ايمان به ثمرنمى نشيند و اعمال صالح انجام نمى گيرد،و احقاق حقوق در جامعه انسانى تحقق نمى يابد.بدون شك،احقاق حقوق و اداى آن از مشكل ترين كارهاست،زيرا گاهى ممكن است حق،با فرد يا عزيزان و بستگانش مخالف باشد،در اين جا اداى حق جز به مدد صبر،صورت نمى پذيرد. نتيجه از مجموع آنچه در آيات بالا آمد،مى توان نتيجه گرفت كه اهميت صبر و شكيبايى و استقامت، بسيار بيش از آن است كه ما فكر مى كنيم.

به گفته بعضى از مفسران،صبر درقرآن مجيد،بيش از هفتاد بار يا نزديك به يكصد بار تكرار و تاكيد شده،در حالى كه هيچ يك از فضايل انسانى،به اين اندازه مورد تاكيد قرار نگرفته است.اين نشان مى دهدكه قرآن،براى اين فضيلت اخلاقى و عملى اهميت فراوانى قائل است،و آن را عصاره همه فضيلت ها و خمير مايه همه سعادت ها و ابزار وصول به هر گونه خوشبختى وسعادت مى داند.