ارزش مطالعه در آثار و آيات
با همه اينها يك نكته قابل تامل است و آن اينكه اهتمام عظيم قرآن به مطالعه در مخلوقات زميني و آسماني، آيا به اين صورت است كه هر گونه راه ديگر را باطل شناخته است؟ يا قرآن همچنانكه مردم را به مطالعه آيات خدا دعوت كرده است به نوعي ديگر تفكر نيز دعوت كرده است؟ اساسا ارزش مطالعه در مخلوقات و آثار آفرينش از نظر كمك به معارفي كه مطلوب قرآن است و در اين كتاب بزرگ آسماني بدانها اشاره يا تصريح شده است چقدر است؟حقيقت اين است كه ميزان كمكي كه مطالعه در آثار آفرينش مي تواند بكند نسبت به مسائلي كه صريحا قرآن كريم آنها را عنوان كرده است اندك است. قرآن مسائلي در الهيات مطرح كرده كه بهيچوجه با مطالعه در طبيعت و خلقت قابل تحقيق نيست.
ارزش مطالعه در آثار آفرينش اين قدر است كه به روشني ثابت مي كند قوه مدبر و حكيم و عليمي جهان را تدبير مي كند، آئينه بودن جهان از نظر حسي و تجربي همين اندازه است كه طبيعت ماورائي دارد و دست توانا و دانائي كارخانه جهان را مي گرداند.
ولي قرآن براي بشر به اين اندازه قانع نيست كه بداند دست توانا و دانا و حكيم و عليمي جهان را اداره مي كند، اين مطلب درباره ساير كتب آسماني شايد صدق كند، اما درباره قرآن كه آخرين پيام آسماني است و مطالب زيادي درباره خدا و ماوراء طبيعت طرح كرده است- بهيچوجه صدق نمي كند.