لطفا منتظر باشید ...
سلوك و عبادت
عبادت در اسلام
عبادت و پرستش خداوند يكتا و ترك پرستش هر موجود ديگر، يكي از اصول تعليمات پيامبران الهي است، تعليمات هيچ پيامبري از عبادت خالي نبوده است. چنانكه مي دانيم در ديانت مقدسه اسلام نيز عبادت سر لوحه همه تعليمات است، چيزي كه هست در اسلام عبادت به صورت يك سلسله تعليمات جدا از زندگي كه صرفا به دنياي ديگر تعلق داشته باشد وجود ندارد، عبادات اسلامي با فلسفه هاي زندگي توأم است و در متن زندگي واقع است.
گذشته از اينكه برخي عبادات اسلامي به صورت مشترك و همكاري دسته جمعي صورت مي گيرد، اسلام به عبادتهاي فردي نيز آنچنان شكل داده است كه متضمن انجام پاره اي از وظايف زندگي است، مثلا نماز كه مظهر كامل اظهار عبوديت است چنان در اسلام شكل خاص يافته است كه حتي فردي كه مي خواهد در گوشه خلوت به تنهائي نماز بخواند خود به خود به انجام پاره اي از وظائف اخلاقي و اجتماعي از قبيل نظافت، احترام به حقوق ديگران، وقت شناسي،
جهت شناسي، ضبط احساسات، اعلام صلح و سلم با بندگان شايسته خدا و غيره مقيد مي گردد.
از نظر اسلام هر كار خير و مفيدي اگر با انگيزه پاك خدائي توام باشد عبادت است، لهذا درس خواندن، كار و كسب كردن، فعاليت اجتماعي كردن اگر لله و في الله باشد عبادت است.
در عين حال، اسلام نيز پاره اي تعليمات دارد كه فقط براي انجام مراسم عبادت وضع شده است از قبيل نماز و روزه و اين خود فلسفه اي خاص دارد.
درجات عبادتها
تلقي افراد از عبادت يكسان نيست، متفاوت است. از نظر برخي افراد عبادت نوعي معامله و معاوضه و مبادله كار و مزد است، كار فروشي و مزد بگيري است، همانطور كه يك كارگر، روزانه نيروي كار خود را براي يك كارفرما مصرف مي كند و مزد مي گيرد، عابد نيز براي خدا زحمت مي كشد و خم و راست مي شود و طبعا مزدي طلب مي كند كه البته آن مزد در جهان ديگر به او داده خواهد شد. و همانطور كه فائده كار براي كارگر در مزدي كه از كارفرما مي گيرد خلاصه مي شود و اگر مزدي در كار نباشد نيرويش به هدر رفته است فائده عبادت عابد نيز، از نظر اين گروه، همان مزد و اجري است كه در جهان ديگر به او به صورت يك سلسله كالاهاي مادي پرداخت مي شود.
و اما اينكه هر كارفرما كه مزدي مي دهد به خاطر بهره اي است كه از كار كارگر مي برد و كارفرماي ملك و ملكوت چه بهره اي مي تواند از كار بنده ضعيف و ناتوان خود ببرد و هم اينكه فرضا اجر و مزد از جانب آن كارفرماي بزرگ به صورت تفضل و بخشش انجام گيرد، پس چرا اين تفضل بدون صرف مقداري انرژي كار به او داده نمي شود، مسأله اي است كه براي اينچنين عابدهائي هرگز مطرح نيست.
از نظر اينگونه افراد تاروپود عبادت همين اعمال بدني و حركات محسوس ظاهري است كه به وسيله زبان و ساير اعضاء بدن صورت مي گيرد.
اين يك نوع تلقي است از عبادت كه البته عاميانه و جاهلانه است، و به تعبير بوعلي در نمط نهم اشارات، خدانشناسانه است و تنها از مردم عامي و قاصر پذيرفته است.
تلقي ديگر از عبادت، تلقي عارفانه است. برحسب اين تلقي، مسأله كارگر و كارفرما و مزد به شكلي كه ميان كارگر و كارفرما متداول است مطرح نيست و نمي تواند مطرح باشد. بر حسب اين تلقي، عبادت نردبان قرب است، معراج انسان است، تعالي روان است، پرواز روح است به سوي كانون نامرئي هستي، پرورش استعدادهاي روحي و ورزش نيروهاي ملكوتي انساني است، پيروزي روح بر بدن است، عاليترين عكس العمل سپاسگزارانه انسان است از پديد آورنده خلقت، اظهار شيفتگي و عشق انسان است به كامل مطلق و جميل علي الاطلاق، و بالأخره سلوك و سير الي الله است.
برحسب اين تلقي، عبادت پيكري دارد و روحي، ظاهري دارد و معيني، آنچه بوسيله زبان و ساير اعضاء بدن انجام مي شود پيكره
و قالب و ظاهر عبادت است، روح و معني عبادت چيز ديگر است. روح عبادت وابستگي كامل دارد به مفهومي كه عابد از عبادت دارد و به نوع تلقي او از عبادت و به انگيزه اي كه او را به عبادت برانگيخته است و به بهره و حظي كه از عبادت عملا مي برد و اينكه عبادت تا چه اندازه سلوك الي الله و گام برداشتن در بساط قرب باشد.
