پیامبر شناسی نسخه متنی

هرگاه تجويز كنيم كه خارق عادت، منحصر در معجزات انبيا و كرامات اوليا نيست، بلكه مرتاضان و جادوگران نيز مى توانند اعمال خارق عادت انجام دهند، اين سؤال مطرح مى شود كه تكليف مردم با ساحران و كاهنان چيست؟ اگر مرتاضى - كه امروز در ديار هند كم هم نيستند - ادعاى پيغمبرى يا امامت كند و با انجام كارهاى خارق عادت، چشم و دل مردم را مجذوب و خيره سازد، تكليف دينداران با او چيست؟ چگونه مى توان به توده مردم حالى كرد كه اين قبيل كارهاى خارق عادت، دليلى بر نبوت و امامت نيست و بايد مدعيان را تكذيب كرد. بنى اسرائيل چگونه مى توانستند تشخيص دهند كه موسى از جانب خداست و سامرى كذاب است؟ حافظ چرا سحر را در برابر معجزه ضعيف مى انگارد و چرا گوساله سامرى را در برابر «يد بيضاء» ى حضرت موسى عليه السلام شكست خورده تلقى مى كند؟

ما نمى توانيم تاثير سحر و جادو را - فى الجمله - انكار كنيم، به شهادت قرآن، هاروت و ماروت - كه دو فرشته بودند - به مردم سحر ياد مى دادند، ولى به مردم اخطار مى كردند كه ما فتنه ايم.

«فيتعلمون منهما ما يفرقون به بين المرء و زوجه و ما هم بضارين به من احد الا باذن الله..» . (5)

«مردم از آنها چيزهايى مى آموختند كه به وسيله آن ميان زن و شوهر جدايى مى انداختند و بدون اذن خداوند به وسيله سحر به كسى زيان نمى رسانند» .

تكليف مردم با سحر ساحران دربار فرعون معلوم بود; چرا كه آنها شكست خوردند و خود علاوه بر اين كه به شكست خود اعتراف كردند، به حقانيت حضرت موسى عليه السلام معترف شدند و قهرمانانه در برابر كفر و ظلم و طغيان فرعونيان ايستادگى كردند و قرآن نيز در ستايش آنها فرمود:

«فالقي السحرة سجدا قالوا آمنا برب هارون و موسى » (6) .

«ساحران به سجده افتادند و گفتند: به پروردگار موسى و هارون ايمان آورديم » .

فرعون آنها را تهديد كرد كه به خاطر اين كه بدون اذن وى ايمان آورده اند، دست و پايشان را مى برد و به دارشان مى آويزد و با گوشمال سختى كه به آنها مى دهد، اسباب عبرت ديگران را فراهم مى كند، ولى آنها راه خود را يافته بودند و آماده شده بودند كه مرگ قهرمانانه را بر زندگى گمراهانه و ننگين ترجيح دهند (7) .

اما تكليف مردم با سامرى چه بود؟ او خود بنى اسرائيلى بود. او با گوساله اى كه ساخته بود، امر را بر مردم مشتبه مى ساخت.

1) البقرة: 156.

2) المبدا و المعاد: ص 121. (سلسله دانش ايرانى شماره 36) .

3) المؤمن: 78.

4) بحارالانوار: ج 46، ص 120، باب 8 روايت 11.

5) البقرة: 102.

6) طه: 70.

7) با استفاده از آيات 71 تا 75 سوره طه.