لطفا منتظر باشید ...
تقسيم بندى اوستا
اوستا از پنج بخش زير، تشكيل شده است :1- (يَسنه ) يا (يَسن ا) به معناى نيايش و ستايش ، نام مهم ترين بخش اوستا ومشتمل بر هفتاد و دو فصل استكه هر يك از آن ها را (ها) يا (هات ) يا (هائتى ) گويند.گاهان پنج گانه ، تنها قسمت منسوب به زرتشت در همين
بخش اوستا، قرار دارد. برخى اوستاشناسان (يسنا) را از حيث محتوا به 3 بخش تقسيم كرده اند:وّل ، از
هات 1 تا 27 كه مناجات اهورا مزدا وديگر ايزدان است .بخش دوم ، ازهات 28 تا 53 يا55 از گاتاها، كه اشعار
موزونى است و در آن ها اخلاقيّات و الهامات معنوى زرتشت ، منعكس شدهاست .البتّه در وسط اين قسمت
ازهات 35 تا 42 يك باره سروده ها قطع شده و به جاى آن ،بحثى ديگر به نثر، شروع مى شود كه به (هفت هات )
مشهور است ومشتمل بر ادعيه و ستايش هايى درباره اهورا مزداست و از آب ، خاك و آتش در آن ، سخن رفته
است.بخش سوم از هات 54 يا 56 تا آخر كه آن نيز ستايش و مناجات هايى از ايزدان است.(312)2- (ويسپَرَد) يا (ويسپَرَت )، به معناى همه سروران ، مجموعه اى است از ملحقات يسنا، كه براى مراسم دينى
، ترتيب داده شده و مشتمل بر 24فصل يا (كَردِه ) به معناى فصل ، قطعه يا بريده است .(313)3- (ونديداد) يا (وى دَئِوداتَ)، كه تركيبى از سه جزء است : جزء نخست آن (وى )پيشوندى است كه بر بسيارى از
نام ها يا ريشه فعل هاى اوستايى آمده و معنى دورى و جدايى به آن ها مى دهد و در فارسى به صورت (گُ)در
بسيارى از واژه ها، از جمله در گريختن و گسستن ، باقى مانده است . جزء دوم آن (دَئِوَ) هماناست كه در
فارسى به صورت (ديو) به تنهايى و در تركيب هايى چند، ديده مى شود. (314) جزء سوم آن (دَات ) به معناى (سامان
)، (نظم )و (قانون ) است كه درفارسى (داد) و تركيب هاى آن را از همين ريشه داريم . (وى دَئِوَ داتَ) بر روى
هم ، به معنى(دادِدور دارنده ديو) يا (داد ديو ستيز) و يا (قانون ضدّ ديو) است .(315)بنابر نوشته زرتشتيان ، اين بخش ، نوزدهمين نَسْك (به معناى كتاب ) از نسك هاى بيست و يكگانه اوستاى
ساسانيان بوده وبا شش نسك گم شده ديگر، (نسك هاى داتيك ) راتشكيل مى داده اند كه موضوع آن ها (دانش ،
داد و كار جهانى ) بوده است .(316)اين مجموعه 22 بخش است كه هر كدام را (مَزگَرد) يافصل گويند.مزگرد اوّل در آفرينش زمين و كشورهاست . دومى در داستان جم (يم )، منظومه اى است تمام عيار ازديرينه
ترين اسطوره هاى آريايى كه ريشه هاى بسيار كهن آن را در اساطير باستانى هند وايرانى و در سروده هاى
(وداها)ى هندوان مى يابيم . سوّمى در خوشى و ناخوشى جهان . امّاغالب مطالب مزدگردها تا مزگرد 21 در
قوانين و احكام است ؛ ازقبيل سوگند خوردن ، پيمان داشتن ، عهد شكستن ، نظافت ،غسل ، تطهير، پاك نگاه
داشتن آب ، آداب دخمه ، اجتناب از لاشه مردار، توبه وانابه ، كفّاره ،در خصوص مزد پزشك ، راجع به
پيشوايان درست و دروغين ، در آداب ناخن چيدن و بريدن مو،نيز شرحى از خروس كه در بامدادان بانگ زند و
مردم را از پى تسبيح و ستايش يزدان همى خواند، و از خصايص سگ و عزيز داشتن آن ... و مزگرد 22 در ناخوشى ها
است كه از پديده هاى اهريمنى است و به دستيارى پيك ايزدى از براى آن ها چاره و درمان يافته مىشود.(317)4- (يَشت ها)،(يَشت ) مانند (يسنه ) به معناى ستايش و نام بخشى از اوستاست كه درستايش ايزدان مى باشد. فرق
(يسنه ) با (يشت ) در اين است كه اوّلى به معناى مطلق ستايش و دومى به معناى ستايش پروردگار و
امشاسپندان و ايزدان است . اين قسمت ،شامل 21 يشت است كه نام بيش تر آن ها از اسامى ايزدانى است كه سى
روز ماه را به نام آن هامى خوانند. (318) برخى از يشت ها خيلى كوتاه و برخى طولانى ومتشكّل از چند كرده
(فصل ) است .5- خرده اوستا (اوستاى كوچك )، كه عبارت است از عبادات روزانه ، ماهيانه وساليانه ، اعياد،جشن ها،
طريقه زرتشتى گرى ، آداب زناشويى ، عروسى ، سوگوارى و غير آن.(319)
كتاب هاى مقدّس ديگر
1- زند
در عهد اشكانيان و ساسانيان به علّت نامفهوم بودن اوستا براى غالب افراد، آن رابه زبان پهلوى، تفسير و تبديل كردند .اين تفسير وتبديل را (زند) ناميدند.(320)
2- پازند
از آن جا كه در تفسير اوستا زند ازواژه هاى آرامى ، استفاده شده بود، بار ديگرآن را تفسير وتبديل كردند و اين بار لغات آرامى را حذف و به جايش لغات فارسى (پهلوى) قرار دادند و آن را (پازند)
ناميدند.(321)
3- اَرداويراف نامه
رساله اى است به زبان پَهلَوى كه شرح سفر يا معراج يكى از پيشواياندين زرتشتى بهنام (ويراف ) و مشاهدات او از بهشت و دوزخ و پاداش نيكوكاران و گنهكاران است .(322)
4- دَساتير آسمانى
اين كتاب در بردارنده نامه هاى پانزده نفر از پيشوايان زرتشتى است .كه گفته مىشود در عصر خسرو پرويز به زبان پهلوى ، در آمده است . گروهى اين كتاب رابه جهت وجود واژه هاى جديد در
آن ، جعلى مى دانند.(323)
5- دادستان دينيك
مربوط به امور قضايى و عدل و داد است وشامل فتاواى يكى از عالمان زرتشتى در پاسخمريدان خويش در زمينه نكاح ، ارث ، فرزندخواندگى و غير آن است .(324)
