تفسیر نمونه جلد 9

اين نكته را نيز بايد مورد توجه قرار داد كه در آيات قرآن در چهار مورد" عذاب" توصيف به" غليظ" شده است «1» كه با دقت در آن آيات چنين به نظر مى‏رسد كه عذاب غليظ مربوط به سراى ديگر است مخصوصا آيات سوره ابراهيم كه در آن اشاره بر عذاب غليظ شده است با صراحت، حال دوزخيان را بيان مى‏دارد. و بايد هم چنين باشد چرا كه هر اندازه عذاب دنيا شديد باشد باز در برابر عذاب آخرت خفيف و كم اهميت است.

اين تناسب نيز قابل ملاحظه است كه قوم عاد چنان كه در سوره" قمر" و سوره" حاقه" به خواست خدا خواهد آمد، افراد خشن و درشت و بلند قامت بودند، كه اندام آنها به تنه درختان نخل تشبيه شده و به همين نسبت ساختمانهاى محكم و بزرگ و بلند داشتند تا آنجا كه در تاريخ قبل از اسلام مى‏خوانيم:

عربها بناهاى بلند و محكم را به عاد نسبت مى‏دادند و مى‏گفتند" عادى" لذا عذاب آنها نيز مانند خودشان غليظ و خشن بوده است، نه تنها در جهان ديگر، در اين دنيا نيز مجازات آنها بسيار شديد و خشن بود، چنان كه در تفسير سوره‏هاى فوق خواهد آمد.

بعدا گناهان قوم عاد را در سه موضوع خلاصه مى‏كند: نخست اينكه آنها آيات پروردگارشان را انكار كردند، و با لجاجت، هر گونه دليل و مدرك روشنى را بر صدق دعوت پيامبرشان منكر شدند" (وَ تِلْكَ عادٌ جَحَدُوا بِآياتِ رَبِّهِمْ).

ديگر اينكه آنها از نظر عمل نيز" به عصيان و سركشى در برابر پيامبران برخاستند" (وَ عَصَوْا رُسُلَهُ) اينكه" رسل" به صورت جمع بيان شده يا به خاطر آن است كه دعوت همه پيامبران بسوى يك واقعيت است (توحيد و شاخه‏هاى آن) بنا بر اين انكار

(1) سوره ابراهيم آيه 17- لقمان آيه 24 و سوره فصلت آيه 50.