تفسیر نمونه جلد 9

" گفت اى قوم من! خدا را پرستش كنيد كه هيچ معبودى جز او نيست" (قالَ يا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ ما لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرُهُ) سپس براى تحريك حس حقشناسى آنها به گوشه‏اى از نعمتهاى مهم پروردگار كه سراسر وجودشان را فرا گرفته اشاره كرده، مى‏گويد:

" او كسى است كه شما را از زمين آفريد" (هُوَ أَنْشَأَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ) زمين و آن خاك بى‏ارزش و بى‏مقدار كجا و اين وجود عالى و خلقت بديع كجا؟ آيا هيچ عقلى اجازه مى‏دهد كه انسان چنين خالق و پروردگارى را كه اين همه قدرت دارد و اين همه نعمت بخشيده كنار بگذارد و به سراغ اين بتهاى مسخره برود؟

پس از اشاره به نعمت آفرينش، نعمتهاى ديگرى را كه در زمين قرار داده به اين انسانهاى سركش يادآورى مى‏كند:" او كسى است كه عمران و آبادى زمين را به شما سپرد و قدرت و وسائل آن را در اختيارتان قرار داد" (وَ اسْتَعْمَرَكُمْ فِيها).

" واژه استعمار" و" اعمار" در لغت عرب در اصل به معنى تفويض آبادى زمين به كسى است و طبيعى است كه لازمه آن اين است كه وسائل لازم را در اختيار او بگذارد، اين چيزى است كه ارباب لغت مانند" راغب" در مفردات و بسيارى از مفسران در تفسير آيه فوق گفته‏اند.

اين احتمال نيز در معنى آيه داده شده است كه منظور آن است كه خداوند عمر طولانى به شما داده، ولى البته معنى اول با توجه به متون لغت صحيحتر به نظر مى‏رسد.

و در هر حال اين موضوع به هر دو معنى در باره قوم ثمود، صادق بوده است، چرا كه آنها زمينهاى آباد و خرم و سرسبز و باغهايى پر نعمت داشتند و اصولا در كشاورزى ابتكار و قدرت فراوان به خرج مى‏دادند، و از اين گذشته عمرهاى‏