تفسیر نمونه جلد 9

(وَ ما مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ إِلَّا عَلَى اللَّهِ رِزْقُها وَ يَعْلَمُ مُسْتَقَرَّها وَ مُسْتَوْدَعَها).

" تمام اين حقائق با همه حدود و مرزهايش در كتاب مبين و لوح محفوظ علم خداوند ثبت است" (كُلٌّ فِي كِتابٍ مُبِينٍ).

براى فهم معنى آيه به چند نكته بايد توجه كرد:

1- گرچه" دابة" از ماده" دبيب" به معنى آهسته راه رفتن، و قدمهاى كوتاه برداشتن است، ولى از نظر مفهوم لغوى هر گونه جنبنده‏اى را شامل مى‏شود اما گاهى به خصوص اسب و يا هر حيوان سوارى اطلاق مى‏گردد، و روشن است كه در آيه مورد بحث تمام موجودات زنده و همه جنبندگان را شامل است.

2-" رزق" به معنى عطاء و بخشش مستمر است، و از آنجا كه روزى الهى عطاى مستمر او به موجودات است به آن رزق گفته مى‏شود.

اين نكته نيز لازم به تذكر است كه مفهوم آن تنها در نيازهاى مادى خلاصه نمى‏شود بلكه هر گونه عطاى مادى و معنوى را شامل مى‏گردد، لذا مى‏گوئيم:" اللهم ارزقنى علما تاما":" خداوندا علم كامل به من روزى كن" و يا مى‏گوئيم:" اللهم ارزقنى الشهادة فى سبيلك":" خداوندا شهادت در راهت را نصيب من بگردان".

البته در آيه مورد بحث ممكن است نظر بيشتر روى ارزاق مادى بوده باشد، هر چند اراده مفهوم عام نيز چندان بعيد نيست.

3-" مستقر" در اصل به معنى" قرارگاه" است، زيرا ريشه اين لغت از ماده" قر" (بر وزن حر) به معنى" سرما" ى شديد مى‏باشد كه انسان و موجودات زنده را خانه‏نشين مى‏كند، به همين جهت به معنى سكون و توقف نيز آمده است.

" مستودع" و" وديعه" از يك ماده است، و در اصل به معنى رها كردن چيزى است، و از آنجا كه امور ناپايدار رها مى‏شوند، و به حالت اول باز مى‏گردند، به هر امر ناپايدار،" مستودع" گفته مى‏شود، وديعه را نيز به خاطر اينكه سرانجام‏