تفسیر نمونه جلد 9

نگذارد، و آزادى عمل را از صاحبان اموال، سلب نكند، پس معلوم مى‏شود، نه مطالعه كافى دارى و نه عقل درست و نه انديشه عميق، چرا كه عقل درست و انديشه عميق ايجاب مى‏كند انسان دست از روش نياكان خود برندارد و آزادى عمل را از كسى سلب نكند!.

اما شعيب در پاسخ آنها كه سخنانش را حمل بر سفاهت و دليل بر بيخردى گرفته بودند" گفت: اى قوم من! (اى گروهى كه شما از منيد و من هم از شما، و آنچه را براى خود دوست مى‏دارم براى شما هم مى‏خواهم) هر گاه خداوند دليل روشن و وحى و نبوت به من داده باشد و علاوه بر اين روزى پاكيزه و مال بقدر نياز بمن ببخشد، آيا در اين صورت، صحيح است كه من مخالفت فرمان او كنم و يا نسبت به شما قصد و غرضى داشته باشم و خير خواهتان نباشم؟!" (قالَ يا قَوْمِ أَ رَأَيْتُمْ إِنْ كُنْتُ عَلى‏ بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّي وَ رَزَقَنِي مِنْهُ رِزْقاً حَسَناً) «1».

شعيب با اين جمله مى‏خواهد بگويد من در اين كار تنها انگيزه معنوى و انسانى و تربيتى دارم، من حقايقى را مى‏دانم كه شما نمى‏دانيد و هميشه انسان دشمن چيزى است كه نمى‏داند.

جالب توجه اينكه در اين آيات تعبير يا قَوْمِ (اى قوم من) تكرار شده است، به خاطر اينكه عواطف آنها را براى پذيرش حق بسيج كند و به آنها بفهماند كه شما از من هستيد و من هم از شما (خواه قوم در اينجا به معنى قبيله باشد و طايفه و فاميل، و خواه به معنى گروهى كه او در ميان آنها زندگى مى‏كرد و جزء اجتماع آنها محسوب مى‏شد).

سپس اين پيامبر بزرگ اضافه مى‏كند" گمان مبريد كه من مى‏خواهم شما را

(1) بايد توجه داشت كه جزاى جمله شرطيه در آيه فوق محذوف است، و جزا چنين بوده است" أ فأعدل مع ذلك عما انا عليه من عبادته و تبليغ دينه".