تفسیر نمونه جلد 9

و برنامه‏هاى هر قوم و گروهى را بازگو مى‏كند.

داستانهاى پيشينيان مجموعه‏اى است از پرارزشترين تجربيات آنها، و مى‏دانيم كه محصول زندگى چيزى جز تجربه نيست.

تاريخ آئينه‏اى است كه تمام قامت جوامع انسانى را در خود منعكس مى‏سازد، زشتيها، زيبائيها، كاميابيها، ناكاميها، پيروزيها و شكستها و عوامل هر يك از اين امور را.

به همين دليل مطالعه تاريخ گذشتگان، عمر انسان را- درست به اندازه عمر آنها- طولانى مى‏كند! چرا كه مجموعه تجربيات دوران عمر آنها را در اختيار انسان مى‏گذارد.

و به همين دليل على (ع) در آن سخن تاريخيش كه در لابلاى وصايايش به فرزند برومندش كرده چنين مى‏گويد:

اى بنى انى و ان لم اكن عمرت عمر من كان قبلى فقد نظرت فى اعمالهم و فكرت فى اخبارهم و سرت فى آثار هم حتى عدت كاحدهم بل كانى بما انتهى الى من امور هم قد عمرت من اولهم الى آخرهم‏
.:" فرزندم! من هر چند عمر پيشينيان را يك جا نداشته‏ام، ولى در اعمال آنها نظر افكندم، در اخبارشان انديشه نمودم، و در آثارشان به سير و سياحت پرداختم، آن چنان كه گويى همچون يكى از آنها شدم بلكه گويى من به خاطر آنچه از تجربيات تاريخ آنان دريافته‏ام با اولين و آخرين آنها عمر كرده‏ام"! «1».

البته تاريخى كه خالى از خرافات و دروغ‏پردازيها و تملق‏ها و ثنا خوانيها و تحريفها و مسخها بوده باشد، ولى متاسفانه اين گونه تواريخ كم است، و نقش قرآن را در ارائه نمودن نمونه‏هايى از تاريخ اصيل نبايد از نظر دور داشت.

تاريخى كه همچون آئينه صاف باشد، نه كژ نما!، تاريخى كه تنها به ذكر

(1) نهج البلاغه نامه 31 به امام حسن مجتبى (ع).