تفسیر نمونه جلد 9

كيست؟ دو احتمال داده شده نخست اينكه مخاطب، پيامبر (ص) است، يعنى كمترين شك و ترديدى در حقانيت قرآن يا آئين اسلام به خود راه مده.

البته پيامبر (ص) به حكم اينكه وحى را با شهود درك مى‏كرد و نزول قرآن از طرف خدا براى او محسوس بلكه بالاتر از حس بوده ترديدى در حقانيت اين دعوت نداشت ولى اين نخستين بار نيست كه قرآن خطابى را متوجه پيامبر (ص) مى‏كند در حالى كه منظورش عموم مردم است، و به تعبير معروف عرب اين گونه خطابها از قبيل اياك اعنى و اسمعى يا جاره است كه ضرب المثل عاميانه آن در فارسى" در به تو مى‏گويم ديوار تو گوش كن، يا تو بشنو" مى‏باشد و اين خود يكى از فنون بلاغت است كه در پاره‏اى از موارد براى تاكيد و اهميت و يا منظورهاى ديگر به جاى مخاطب حقيقى ديگرى را مخاطب قرار مى‏دهند.

احتمال ديگر اينكه مخاطب، هر مكلف عاقل بوده باشد، يعنى فلا تك ايها المكلف العاقل فى مرية:" اى انسان عاقل و مكلف با اين دلائل روشن شك و ترديد در حقانيت اين قرآن نداشته باش" و اين احتمال بنا بر اين است كه منظور از" فَمَنْ كانَ عَلى‏ بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّهِ" پيامبر (ص) نباشد بلكه همه مؤمنان راستين باشند (دقت كنيد).

ولى به هر حال تفسير اول با ظاهر آيه سازگارتر است.