تفسیر نمونه جلد 9

جالب اينكه تمام اين مسائل در مفهوم" ظلم" جمع است زيرا مفهوم وسيع اين كلمه هر گونه انحراف و تغيير موضع واقعى" اشياء" و" اعمال" و" صفات" و" عقائد" را شامل مى‏شود.

ولى در آيه بعد مى‏گويد: با اينهمه" چنان نيست كه آنها بتوانند در روى زمين از مجازات پروردگار فرار كنند، و از قلمرو قدرت او خارج شوند" (أُولئِكَ لَمْ يَكُونُوا مُعْجِزِينَ فِي الْأَرْضِ):

" همچنين آنها نمى‏توانند ولى و حامى و پشتيبانى غير از خدا براى خود بيابند" (وَ ما كانَ لَهُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِياءَ).

سرانجام به مجازات سنگين آنها اشاره كرده مى‏گويد:" مجازات آنها مضاعف مى‏گردد" (يُضاعَفُ لَهُمُ الْعَذابُ).

چرا كه هم خود گمراه و گناهكار و تبهكار بودند، و هم ديگران را به اين راهها مى‏كشاندند، به همين دليل هم بار گناه خويش را بر دوش مى‏كشند و هم بار گناه ديگران را (بى‏آنكه از گناه ديگران چيزى كاسته شود).

شاهد اين سخن آنكه در آيات ديگر قرآن مى‏خوانيم وَ لَيَحْمِلُنَّ أَثْقالَهُمْ وَ أَثْقالًا مَعَ أَثْقالِهِمْ:" آنها در روز قيامت سنگينى گناه خويش، و گناهان ديگرى را با آن، بر دوش خود حمل مى‏كنند" (عنكبوت- 13).

و نيز اخبار فراوانى داريم كه هر كس سنت بدى بگذارد،" وزر" و گناه تمام كسانى كه به آن سنت بد عمل مى‏كنند، براى او نوشته مى‏شود، همچنين هر كس سنت نيكى بگذارد معادل پاداش كسانى كه به آن عمل مى‏كنند براى او ثبت مى‏گردد.

در پايان آيه ريشه اصلى بدبختى آنها را به اينگونه شرح مى‏دهد:" آنها نه گوش شنوا داشتند و نه چشم بينا"! (ما كانُوا يَسْتَطِيعُونَ السَّمْعَ وَ ما كانُوا