علی قزوینی زنجانی؛ شارحین: میرزا محمد علی تبریزی قراچه داغی، عبد الرحیم تبریزی، میرزا محسن بن محمد، شیخ مرتضی؛ محققان: جواد بیات، بهروز بیات، موسی بیات
و شبه امان: آن است كه بر وى مشتبه باشد سلوك اهل اسلام. لهذا يقين كند كه رفتار نيك با او خواهند كرد. و يا گمان كند مثل سفيرى كه به گمان اين كه از قديم تا بحال، احدى سفير را اذيّت نكرده است، به سفارت بدار الإسلام بيايد. و يا قاصد و تاجر و مكارى و مانند اينها كه هر ولايت مىروند، ايشان را اذيّت نمىكنند، به اين گمان به دار الاسلام بيايند. پس اذيّت ايشان حرام و جان و مال و عيال ايشان محفوظ خواهد بود، تا مراجعت به وطن خود نمايند. و عكس وى [آن] (1) نيز، چنين است، يعنى اگر با امان كفّار و يا بانمايد. فعل حرام كرده است و اگر مال آنها را تلف نمايد ضامن است. (و اگر آنها را بكشد در قدر ديه اشكال دارد و بعيد نيست كه ديه ذمّى براى ايشان قرار داده شود كه قدر محقق است نسبت به اهل كتاب بر تقدير ذمّى بودن، يا اين كه بايد رجوع كرد به ديه كه در ميان آنها معمول باشد لكن در هر دو صورت اشكال دارد و بهتر مصالحه است و اللَّه اعلم (خ ل)(1) مخفى نماند كه مراد از عكس در اينجا عكس در اصل موضوع است مثل اين كه در فرض اوّل كافر به امان مسلم داخل دار الاسلام باشد. و در فرض دوّم (ثانى خ ل) مسلم با اذن و امان كافر داخل دار الكفر باشد و لكن فعل در هر صورت فعل مسلم است بر كافر كه فعل مسلم حرام است به قرار مزبور و حقيقت معاكسه اين بود كه از