علی قزوینی زنجانی؛ شارحین: میرزا محمد علی تبریزی قراچه داغی، عبد الرحیم تبریزی، میرزا محسن بن محمد، شیخ مرتضی؛ محققان: جواد بیات، بهروز بیات، موسی بیات
بدان كه بيع بر هشت قسم است، زيرا كه بيع را نسبت به اجل كه ملاحظه مىنماييم، چهار قسم حاصل مىشود:زيرا كه ثمن و مثمن.يا هر دو حالّ (1) هستند يعنى مدّتى ندارند او را «بيع نقد» مىگويند.(1) حالّ آنست كه بالفعل دادنى شود اگر چه با رضاى طرفين يا بدون آن، بالفعل تسليم كرده نشود. و بيع كالى به كالى را مصنف (ره) تفسير كرد در اينجا به اين كه عوضين هر دو مؤجل باشند به اجل لازم سابق بر عقد و لكن ظاهر آن چه از كلمات علماء فهميده مىشود آن است كه بيع كالى به كالى آن است كه هر دو مؤجل باشند، خواه با اجل لازم سابق بر عقد و خواه با اجل مقرر با اين عقد و خواه مختلف و لكن مصنّف در اينجا تخصيص داد به قسم اوّل و بعد از يك ورق كه بيع كالى به كالى را تفسير نموده تفسير به بيع نسيه به نسيه نموده كه عوضين مؤجل با اين عقد بوده باشند. و بيع دين به دين را كه أجل هر دو لازم سابق بر عقد باشد، او را مثل آن شمرده و بعكس اين. و به هر تقدير تخصيص ظاهرا درست نيست و تعميم أولى و اظهر است. و مىشود كه بيع نسيه واقع شود بر ثمن مؤجل به اجل لازم سابق بر عقد نيز. و لكن مناط همين نسيه بودن با اين عقد است خواه من باب التأسيس و خواه من باب التأكيد و لكن ظاهر اطلاق نسيه منصرف است بر نسيه با اين عقد تأسيسا و اصل لغت نسيئه نسيئه بر وزن فعيله است با همزه بمعنى تأخير و جايز است قلب همزه به ياء كه ادغام شوند بلكه اصلش با ياء است از جهت تخفيف قلب به همزه شده و