اخلاق در قرآن کریم جلد 2

تفسير

نيازمندان آبرومند

در آيه نخست، درباره بهترين مورد انفاق،مى فرمايد:انفاق شما(مخصوصا)بايدبراى نيازمندانى باشد كه در راه خدا محصور شده(و از خانه و كاشانه خود آواره گشته اند و شركت در ميدان جهاد به آنها اجازه نمى دهد براى تامين زندگى خود تلاش كنند)و نمى توانند سفرى كنند(و سرمايه اى به دست آورند)، «للفقراء الذين احصروافى سبيل الله لا يستطيعون ضربا فى الارض...» (1) سپس به ويژگى مهم ديگرى از آنها اشاره مى كند:«از شدت خويشتن دارى و عفاف،افراد بى اطلاع،آنها را غنى مى پندارند،در حالى كه آنها را از چهره هايشان مى شناسى، ...يحسبهم الجاهل اغنياء من التعفف تعرفهم بسيماهم... » (2) آرى!آنها رنجهاى درونى خود را كاملا حفظ مى كنند و زبان به شكوه نمى گشايندو در عين نيازمندى شديد،همچون بى نيازان گام بر مى دارند،ولى براى آگاهان رنگ رخساره آنها از سر درونشان خبر مى دهد. باز به بيان ويژگى ديگرى پرداخته،مى افزايد:«هرگز با اصرار چيزى را از مردم نمى خواهند، ... لا يسئلون الناس الحافا... » (3)

تا حد امكان،از كسى تقاضا نمى كنند و اگر كارد به استخوانشان رسد و ناچار شوندوامى از كسى بگيرند يا كمكى بخواهند،هيچ گونه اصرار به فرد مقابل نمى كنند. در پايان آيه مى فرمايد:«و هر چيزى خوبى در راه خدا انفاق كنيد،خداوند به آن آگاه است، ...و ما تنفقوا من خير فان الله به عليم ». (4) آرى!انفاق بسيار خوب است،خصوصابراى كسانى كه عزت نفس و طبع بلند دارند و خويشتن دار و عفيفند. بديهى است كه «عفت »در اين آيه به معنى خويشتن دارى در مسايل مالى است،نه امور جنسى. جمعى از مفسران،شان نزول آن را«اصحاب صفه »دانسته اند.آنها يك گروه چهار صد نفرى از مسلمانان مكه و اطراف مدينه بودند كه نه خانه اى در مدينه داشتند و نه خويشاوندانى كه به منزل آنها بروند و نه كسب و كار،ولى در عين حال،در نهايت تعفف در محلى كه به صورت سكوى بزرگ (5) در كنار مسجد پيامبر صلى الله عليه و آله بود،زندگى مى كردند.آنها مجاهدانى بودند كه به فرمان رسول الله صلى الله عليه و اله به ميدان هاى جنگ حركت مى كردند و در عين گرسنگى و نيازمندى شديد،عزت نفس و خويشتن دارى وعفت خويش را حفظ مى كردند. به هر حال،قرآن مجيد اين گروه از عفيفان را در آيه فوق با تعبيرات مختلف ستوده است و آنها را به عنوان الگو براى ساير مسلمانان معرفى نموده است.