زنان
و نهضت حسينى

كوثر زلال «عاشورا» در متن زندگى شيعه و در عمق باورهاى پاك او جريان داشته و در
طول چهارده قرن سيراب كننده جانها بوده است.

اينك نيز عاشورا پرگارى است كه عشق را ترسيم مى كند و كانونى
است كه ارزشها، احساسها، عاطفه ها، خردها و اراده ها برگردش مى چرخند.

شك، محتوا، انگيزه ها، اهداف و درسهاى آن، حماسه عظيم
فرهنگى ناب و الهام بخش را تشكيل مى دهد. از اينرو در حوزه وسيع تشييع و دلباختگان
اهل بيت، پيروان عترت همه با «فرهنگ عاشورا» زيسته اند و براى آن جان باخته اند.
آنان در آغاز تولد كام نوزاد را با تربت سيدالشهدا(ع) و آب فرات بر مى دارند و
هنگام خاكسپارى، تربت كربلا را با ميت همراه مى كنند.آنان از روز ولادت تا هنگامه
مرگ به حسين بن على(ع) عشق مى ورزند و براى شهادتش اشك مى ريزند و اين مهر مقدس،
با شير وارد جان مى شود و از جان به در نمى رود.

عاشورا از ديرباز تجلى گر روز درگيرى حق و باطل و روز فداكارى
و جانبازى در راه دين و عقيده، شناخته شده است. حسين(ع) در اين روز با يارانى اندك
ولى با ايمان و صلابت و عزتى بزرگ و شكوهمند، با سپاه سنگدل و بى دين كومت ستم
يزيدى به مقابله برخاست و كربلا را به صحنه هميشه زنده عشق خدايى و آزادگى مبدل
ساخت.

عاشورا اگر چه يك روز بود، اما دامنه تاثير آن تا ابديت كشيده
شد و چنان در عمق دلها اثر گذاشته است كه همه ساله دهه محرم و به ويژه روز عاشورا،
اوج عشق و اخلاص نسبت به معلم حريت و اسوه جهاد و شهادت، حسين بن على(ع) مى گردد و
حتى غير شيعيان نيز در مقابل عظمت آن آزادمردان سر تعظيم فرود مى آورند.

عاشورا نشان دهنده معناى «حسين منى و انا من حسين » بود كه
دين رسول خدا با خون سيد الشهدا آبيارى شد و به تعبير امام خمينى(ره) عاشورا، قيام
عدالت خواهان با عددى قليل و ايمان و عشقى بزرگ در مقابل ستمگران كاخ نشين و
مستكبران غارتگر بود. ⁽¹⁾ و اگر عاشورا نبود، منطق جاهليت ابوسفيانيان
كه مى خواستند قلم سرخ بر وحى و كتاب بكشند و يزيد، يادگار عصر تاريك بت پرستى كه
به گمان خود با كشتن و به شهادت كشيدن فرزندان وحى اميد داشت اساس اسلام را بر
چيند و با صراحت و اعلام «لا خبر جاء و لا وحى نزل » بنياد حكومت الهى را بر كند
نمى دانستيم بر سر قرآن كريم و اسلام عزيز چه مى آمد. ⁽²⁾
حماسه عاشورا را زنان و مردانى ساختند كه مرگ سرخ و شهادت را
بر زندگى ذلت بار ترجيح دادند تا گلواژه آزادى و آزادگى همواره در تاريخ سبز
بماند.

در اين حماسه خونين بيشتر به نقش آفرين مردان و يارانى كه در
ركاب حضرت به فوز عظيم شهادت نايل شدند توجه شده است و نقش زنان كمتر مورد توجه
بوده است. تنها در حماسه عاشورا از اسوه صبر و مقاومت زينب كبرى (س) و نقش وى در
پيام رسانى صحبت شده است و نقش ديگر زنان حماسه شعور و شرف و آزادگى مورد غفلت
واقع شده است، از اين رو در اين مقاله به معرفى اجمالى زنان حماسه ساز در نهضت
عاشورا مى پردازيم.

بدون ترديد در طول تاريخ اسلام و به ويژه تشييع زنان از سهم
بسزايى برخوردار بوده اند و عاشورا نيز برهه اى از همين تاريخ سراسر صبر و ايثار و
مقاومت و خودآگاهى است. زنان مسلمانان از بدو تولد اسلام به جهانيان نشان دادند كه
از آگاهى و شناخت و شعور برخوردارند و بر خلاف آنچه سردمداران دفاع حقوق زن
مى پندارند، زن مسلمان نه عروسك حرمسرا و نه موجودى به دور از واقعيتها و مسايل
اجتماعى و سياسى و نظامى است و تاريخ عاشورا بيانگر اين واقعيت است، چنانكه زمانى
كه افرادى چون عمر سعد در انتخاب صراط مستقيم راه را گم كردند و افرادى چون زهير
بن قين كه در يارى امام دچار ترديد شده بودند، زنانى چون دلهم ( همسر زهير ) شوهرش
را به يارى امامش دعوت كرد و او را از تنگناى امتحان سرفراز بيرون آورد. نيز زنانى
چون ام وهب و بانوى غيريه قاسطيه كه شجاعت در ركابشان مردانگى آموخت.

در حقيقت نقش زنان در حماسه عاشورا همچون خود عاشورا جاويد
خواهد ماند و آنان براى هميشه تاريخ بر بار شيعه بهترين الگوى ايمان و ايثار و
اخلاص و فداكارى خواهند بود.

1- صحيفه نور. ج
9. ص 57

2- همان. ج
14. ص 265 ، عوالم (امام حسين) ص 3 و 4 ، حياة
الامام الحسين، ج 3، ص
378.