از آنجا كه برخى از احكام شرعى و عادات رسمى به صبح و شفق وابسته است , شناسايى و استخراج دقيق آن دو براى يك فرد مسلمان امرى مفيد و براى يك محصل علوم دينى امرى ضرورى است . لذا حضرت استاد حسن زاده ايده الله تعالى و سدده , مباحث مهمى را كه مربوط به حدوث فجر كاذب و حدوث فجر صادق و تعاكس صبح و شفق است همراه با برخى از مسايل فقهى و مسايل رياضى مربوطه در رساله اى مستقل گرد آورده و آن را به([ رسالة فى الصبح و الشفق]) نام نهاده است . معظم له در ابتداى رساله از عظمت و بزرگى شمس نسبت به زمين و اينكه همواره بيش از نصف زمين از شمس استضائه مى كند و بقيه آن در سايه خود مى افتد , سخن به ميان مى آورد . آنگاه خاطر نشان مى سازد , چون زمين كروى است و شمس همان گونه كه گفته آمد از آن بزرگتر است , سايه اى كه از زمين حادث مى شود مخروطى شكل است و هميشه قاعده آن به طرف شمس و رأس آن در مقابل جرم شمس واقع مى گردد . سپس مى افزايد : هرگاه شمس در زير زمين و نزديك افق بوده باشد , قطعه اى از كره بخار كه فوق افق و مستنير است ديده مى شود , اگر قطعه مذبور در جانب شرقى باشد , صبح و اگر در جانب غربى باشد , شفق ناميده مى شود . بنابراين صبح و شفق از نظر شكل شبيه به همند , جز آنكه صبح در مشرق است و شفق در مغرب , صبح با سپيده مستطيل منتصب شروع و با حمرة ( سرخ ) ختم , و شفق با حمرة شروع و با سپيده مستطيل منتصب ختم مى گردد . استاد در مراحل بعدى رساله پس از آنكه صبح را به صبح صادق و صبح
لطفا منتظر باشید ...
