اتحاد عاقل به معقول , رساله اى است كه در يكى از امهات مسايل مهم حكمت متعاليه به قلم توانا و متين آية الله حاج ميرزا ابوالحسن رفيعى قزوينى استاد بزرگوار شيخنا الاستاذ العلامة آية الله حسن زاده آملى به مناسبت جشن چهارصدمين سال تولد صدرالمتألهين كه در كلكته برگزار شد , نگارش يافته است . از آنجا كه اين رساله همانند بقيه آثار آن جناب از وجازت و اختصار خاص به خود برخوردار بود , حضرت استاد بر شرح آن در هيئت و لباس تعليقه همت گماشت و بحمد الله تبارك و تعالى خود مجموعه اى شد بسيار سودمند كه مورد قبول خواص دانشمند و دانش پژوهان انديشمند واقع گرديد . استاد حسن زاده در تعليقات خود بر رساله مذبور كه مجموعا 21 تعليقه است ضمن شرح مطالب رساله كه حقا بايد گفت از ذكر هيچ نكته اى فروگذار نشده به پاره اى از نتايج علمى و فروعات مسئله اتحاد عاقل به معقول در مسير تكاملى انسانى و سلوك معارف قرآنى اشار كرده و با نقل مطالبى از اساطين حكمت و عرفان همچون شيخ اكبر محيى الدين بن عربى , شيخ الرئيس ابن سينا , شيخ اشراق , ملاى رومى , حاج ملا هادى سبزوارى و ديگران , آن هم معاضد به آيات و روايات صادره از اهل بيت عصمت و طهارت , بر فوايد و عوايد رساله افزوده است . نكته ء آخر آنكه حضرت استاد در مقدمه اى كه بر رساله مذكور نگاشته , بعد تعريف مختصر رساله , ترجمه كوتاهى را از مؤلف آن ارائه نموده است . لازم به ذكر است كه اين اثر در سال 1362 توسط مركز انتشارات علمى و فرهنگى چاپ و منتشر شد .