خلاصة المنهج تلخيصى است از تفسير شريف منهج الصادقين فى تفسير القرآن المبين , تأليف ملا فتح الله كاشانى كه به دست خود مؤلف صورت پذيرفته است . آنچه كه لازم است , خاطر نشان گردد اين است كه مرحوم ملا فتح الله كاشانى تفسير منهج و خلاصه ء آن را بنابر قرائت ابوبكر بن عياش از عاصم تفسير فرموده و قرائت مشهورى كه قرآن بدان تلاوت مى شود , بنابر قرائت حوض از عاصم است . حال بدانكه حضرت استاد آيت الله حسن زاده آملى دام توفيقه علاوه بر تصحيح دوره كامل خلاصة المنهج , رساله اى نفيس در تمييز موارد اختلاف دو قرائت ياد شده تاليف كرده كه در آخر خلاصه به طبع رسيده است . لكن ناشرش آن را نه به نام استاد , بلكه به نام علامه ذوالفنون ميرزا ابوالحسن شعرانى رضوان الله تعالى منتشر كرد , چرا كه در آن زمان ايشان از شهرت علمى بالايى برخوردار بودند و استاد طلبه اى جوان و گمنام . مشروح جريان فوق همراه با تمام رساله ء مزبور در نكته ء 638 هزار و يك نكته ذكر گرديده كه مى توانيد بدانجا رجوع نماييد .
2 انسان و قرآن
مجموع مطالب اين كتاب همان گونه كه از نامش پيداست گرد دو محور دور مى زند : الف : قرآن ب : انسان . حضرت استاد در محور نخست از عظمت و بى نهايتى قرآن , از مراتب و درجات قرآن و از اينكه قرآن كتاب برهان و عرفان است و اينكه قرآن مادبة الله است و مطالبى از اين دست . به تفصيل بحث مى كند , آنگاه كم كم به محور دوم بحث يعنى بحث از انسان كامل به عنوان حامل و ظرف قرآن منتقل مى شود و با بررسى و بيان