مروری بر آثار و تألیفات استاد فرزانه حضرت آیت الله علامه حسن حسن زاده آملی نسخه متنی

قانونى است كه احوال و اوضاع نجوم و افلاك را از جداول آن استخراج و در دفترى به نام تقويم درج كنند .

گرچه تاريخ شروع زيج نويسى , به سالهاى قبل از ميلاد مربوط مى شود و بلكه ريشه هاى كهن تاريخى دارد , ولى اهتمامى كه دانشمندان اسلامى به اين عمل پر زحمت و طاقت فرسا و مهم داشته اند و زحماتى را كه در اين مسير متحمل شده اند , بسيار چشمگير و قابل ستايش است . پيدايش حدود چهار صد زيج كه همه توسط رياضى دانان و منجمان اسلامى تنظيم گشته خود شاهد صدقى است بر اين مدعى .

برخى از زيجهاى اسلامى عبارتند از :

الف ) زيج ابراهيم بن حبيب فزارى([ قرن سوم هجرى])

ب ) زيج ابوحنيفه دينورى([ قرن سوم هجرى])

ج ) زيج ابن الاعلم دينورى([ قرن چهارم هجرى])

د ) زيج جلالى دينورى([ قرن پنجم هجرى])

ه ) زيج شاهى دينورى([ قرن ششم هجرى])

ز ) زيج ايلخانى دينورى([ قرن هفتم هجرى])

ح ) زيج علائى دينورى([ قرن هشتم هجرى])

ط ) زيج محمد شاهى دينورى([ قرن يازدهم هجرى])

ى ) زيج بهادرى دينورى([ قرن سيزدهم هجرى])

در ميان زيجهايى كه بدانها اشاره كرديم , زيج بهادرى را كه به زيج بهادر خانى و رصد طغيانى نيز اشتهار دارد , شأن خاصى است , زيرا تمامترين و دقيقترين و جديدترين آنهاست . لذا از زمان نگارش آن تا كنون همواره مورد مراجعه منجمان و رياضيدانان بوده و نيز هست . حضرت استاد حسن زاده آملى دام ظله اين زيج را نزد علامه ذوالفنون , ميرزا ابوالحسن شعرانى قدس سره در مدات چهار سال تمام از بدو تا ختم فرا گرفت و در مسائل و مباحث آن مهارت خاصى يافت . علاوه بر اين آن را