پوشاندن زن، صورت خود را
* آيات عظام: امام خمينى، گلپايگانى، خوئى(رحمهم الله)، صانعى، نورى و فاضل: (حرام است) پوشاندن زن روى خود را يا بعض آن را به نقاب و روبند و برقع. (بعد از م427) ولى اگر صورت را براى خوابيدن روى بالش بگذارد مانعى ندارد. (م431) پوشاندن اطراف صورت براى نماز مانعى ندارد ولى بعد از نماز فوراً بايد باز كند (م432)* آية الله خامنه اى: بر زنان حرام است پوشاندن صورت به آن گونه كه عادتاً براى حفظ حجاب مى كنند و امّا پوشاندن گوشه هايى از بالا يا پايين صورت يا دو طرف آن بطورى كه پوشاندن صورت بر آن صدق نكند مانع ندارد، چه در نماز چه در غير آن. (م429)
* آية الله مكارم: پوشاندن بعض صورت به طورى كه نقاب و برقع به آن نگويند جايز است. (همان)
* آية الله بهجت: بانوان مى توانند چادر و مانند آن را كه بر سر دارند تا زير گلوى خود پائين بكشند. (ص96 م267) و نيز آية الله سيستانى: (ص193 م267).* آية الله وحيد: احوط آن است كه بوسيله دست يا چيز ديگر نگذارد به صورت بچسبد. (ص109 م264) و نيز آية الله تبريزى: (ص13 م267)
* آية الله گلپايگانى(رحمه الله) و آية الله صافى: احتياط لازم اين است كه با دست يا چوب، ساتر را از صورت دور نگهدارد. (ص65 م69)
* آية الله تبريزى: (بعض رو ...) بنا بر احتياط. (م429)
* آية الله فاضل: بنا بر اقوى پوشاندن صورت در قسمت پايين آن، از بينى تا چانه جايز نيست و در قسمت بالاى آن بنا بر احتياط واجب. (همان)
* آية الله زنجانى: بهتر است چادر را با دست يا چيز ديگرى از صورت دور نگهدارد. (ص63 م220)
خشك كردن صورت (زن) با حوله
* آيات عظام: امام خمينى، اراكى(رحمهما الله)، صانعى، تبريزى سيستانى و نورى: (در پاك كردن زن محرم صورت خود را با حوله) احتياط مراعات شود. (م506).* آية الله خامنه اى: اگر حوله را بر روى همه صورت بيندازد اشكال دارد، و در غير اين صورت مانع ندارد. (همان)* آية الله مكارم: مانعى ندارد. (همان)
* آية الله خويى(رحمه الله)، آية الله فاضل: جايز نيست. (همان)
* آية الله گلپايگانى(رحمه الله) و آية الله صافى: بنحوى كه صورت پوشيده نمى شود خشك كند. (همان)
* آية الله بهجت: اگر تدريجى باشد مانعى ندارد. (همان)
استظلال در روز
استظلال در روز در مكه، منى و عرفات* مانع ندارد: (آيات عظام: امام خمينى، خوئى، گلپايگانى، اراكى(رحمهم الله)، فاضل، مكارم، خامنه اى، وحيد، نورى و صافى).* مانع دارد: (آيات عظام: زنجانى، سيستانى، تبريزى و بهجت).* آيات عظام: امام خمينى، خوئى، گلپايگانى، اراكى(رحمهم الله)، فاضل، خامنه اى و مكارم: حرام بودن سايه قرار دادن بالاى سر مختص بحال منزل طى كردن است، و امّا در حالى كه در محلى منزل كرد در منى باشد يا غير آن زير سايه رفتن مانع ندارد. و با چتر و مثل آن سايه بر سر قرار دادن مانع ندارد اگر چه در حال راه رفتن باشد پس مانع ندارد كه در منى از چادر خود تا محلى كه ذبح مى كنند يا محلى كه رمى جمرات مى كند با چتر برود. (م438) و نيز آية الله صافى: (ص57 م73)، آية الله وحيد: (ص110 م268) و آية الله نورى: (ص137 م2)
* آية الله تبريزى: بنابر احتياط نمى تواند در حال حركت براى خود سايه اى درست كند مثل آنكه چتر بردارد و يا سوار ماشين سقف دار شود. (همان)
* آية الله زنجانى: حرام بودن سايبان قرار دادن هنگام حركت، اختصاصى به حال طى كردن منزل ندارد، بلكه اگر در مكه يا منى يا عرفات بخواهند در حال حركت چتر بسر بگيرند يا بر محمل يا ماشين مسقّف سوار شوند، جايز نيست، مگراين كار براى شخص وى يا نوع مردم حرجى باشد و در صورتى كه اين كار براى شخص محرم حرجى باشد لازم است به جهت سايبان قرار دادن، كفّاره بدهد ولى در صورت حرج نوعى، كفاره لازم نيست (ص64 م227)
* آية الله سيستانى: «در مكه و منى» حكم به جواز سايه قرار دادن بالاى سر خود چه به وسيله چتر يا سوار شدن ماشين سقف دار خيلى مشكل و احتياط نبايد ترك شود. (م438)
* آية الله بهجت: هنگامى كه به مكه رسيد... مى تواند داخل خانه و خيمه و مانند اينها برود ولى هنگام تردد بنابر احتياط واجب زير سايه نرود. (ص97 م271)
* آية الله خويى(رحمه الله): و در قسمت جديد شهر مكّه بنابراحتياط سوار ماشين سقف دار نشوند. (م438)
استظلال در شب
در شب سوار ماشين مسقف شدن
* جايز است: (آيات عظام: امام خمينى، اراكى، گلپايگانى(رحمهم الله)، خامنه اى، فاضل، نورى و بهجت)* اگر باد و باران و آفتاب نباشد مانع ندارد: (آيات عظام: خوئى(رحمه الله)، مكارم و سيستانى)
* جايز نيست: (آية الله زنجانى و آية الله وحيد)
* فرقى بين شب و روز نيست. (آية الله تبريزى)
* احتياط مستحب در ترك است: (آية الله صافى)
* آيات عظام: امام خمينى، اراكى، گلپايگانى(رحمهم الله) و فاضل: در شب، استظلال نيست بنابراين جايز است محرم در شب با ماشين سقف دار به مكه برود. (م485) و همچنين آية الله نورى: (145 م5)
* آية الله خوئى(رحمه الله): مراد از استظلال، تحفظ از آفتاب و سرما و گرما و باران و باد و مانند آنهاست. پس اگر هيچ كدام از آنها نباشد به نحوى كه وجود و عدم سايبان يكسان باشد اشكال ندارد. و در اين حكم بين شب و روز فرقى نيست. (م444)
* آية الله بهجت: در شب در حال سير، زير سقف بودن مانعى ندارد و كفّاره لازم نيست اگر چه احوط است. (ص97 م270)
* آية الله سيستانى: سوار شدن در ماشين سقف دار و مانند آن در شب، در صورتى كه باران نباشد اشكالى ندارد هرچند محرم را از باد و مانند آن مى پوشاند و اگر بارانى باشد كفّاره دارد و به احتياط واجب جايز نيست. (م444) و (ص6 ـ 195 م270)
* آية الله صافى: احتياط مستحب آن است كه در شب هم در حال راه پيمودن براى خود سايه قرار ندهد. (ص56 م69)
* آية الله تبريزى: بنا بر احتياط در حرمت استظلال فرقى بين شب و روز نيست. (م444)
* آية الله زنجانى: مرد محرم نمى تواند در روز ابرى و شب، سوار هواپيما يا ماشين سقف دار شود. (ص65 م229)
* آية الله وحيد: احتياط واجب ترك تظليل در شب است. (ص110 م267)
* آية الله خامنه اى: ولى احتياط به ترك تظليل در شبهاى بارانى و سرد ترك نشود مگر اينكه اين احتياط موجب حرج شود. (م444)
* آية الله مكارم: در شبهاى سرد و بارانى بايد كفّاره بدهد. (م444)
زير سايه رفتن در مكّه
* آيات عظام: امام خمينى، اراكى(رحمهما الله)، مكارم و فاضل: بعد از آنكه محرم به منزل رسيد ولو در محله هاى جديد مكه كه از مسجدالحرام دور هستند مى تواند براى رفتن به مسجدالحرام در ماشينهاى مسقف، سوار شود يا زير سايه برود. (م490)* آية الله خوئى(رحمه الله): بنابر احتياط تا قبل از رسيدن به مكه قديم، از استظلال اجتناب كند. (همان)
* آية الله صانعى: بنابر احتياط واجب استظلال بعد از نزول در منزل هم حرام است. (همان)
* فتاواى ساير آيات عظام در مبحث «استظلال در روز» گذشت.
احرام از تنعيم
احرام از تنعيم و سوار ماشين مسقف شدن:* مانع ندارد: (آيات عظام: امام خمينى، گلپايگانى، اراكى(رحمهم الله)، خامنه اى و مكارم)* عدم جواز تا دخول مكّه متيقّن: (آية الله خوئى)
* احتياط كند: (آيات عظام: تبريزى، بهجت، سيستانى و صانعى)
* جايز نيست (آية الله زنجانى) * آيات عظام: امام خمينى، گلپايگانى، اراكى(رحمهم الله)، مكارم و فاضل: چون تنعيم جزء مكه شده و مكّه منزل است استظلال مانع ندارد. (م509)
* و نيز آية الله نورى: (151، س29) و آية الله صافى: (ص57 م73)
* آية الله خوئى(رحمه الله): بنابر احتياط استظلال نكند تا دخول مكّه متيقّن سابق. (م509)
* آية الله زنجانى: كسى كه از تنعيم براى عمره مفرده محرم مى شود نمى تواند با ماشين مسقف تا مسجد الحرام برود، اگر چه در شب باشد (ص66 م233)
* آية الله بهجت: به احتياط واجب جايز نيست (استفتاءات ويژه حج ص76 س23)
* آية الله تبريزى: احتياط لازم ترك استظلال در تنعيم و در حركت از آنجا تا مسجد الحرام يا محل اقامت است. (همان)
* آية الله سيستانى: حكم به جواز سايه قرار دادن بالاى سر خود چه به وسيله چتر يا سوار شدن ماشين سقف دار خيلى مشكل و احتياط نبايد ترك شود. (ص196 م271)
* آية الله صانعى: احوط در ترك است. (استفتاءات ص77 س23)
خون بيرون آوردن از بدن و مسواك زدن
مسواك زدن اگر خون بيايد
* جايز نيست: (آيات عظام: امام خمينى، اراكى، گلپايگانى(رحمهم الله)، فاضل، خامنه اى، صافى و نورى).* مكروه است: (آية الله مكارم و آية الله وحيد)* احتياط كند: (آية الله خوئى(رحمه الله)، آية الله بهجت)
* جايز است: (آية الله تبريزى، آية الله وحيد)
* جواز اگر به جهت ناتوانى لثه ها باشد: (آية الله زنجانى)
* آيات عظام: امام خمينى، اراكى، گلپايگانى(رحمهم الله)، خامنه اى و فاضل: (جايز نيست) بيرون آوردن خون از بدن خود، به مثل خراشيسدن و همينطور به مسواك نمودن اگر از بن دندانها خون بيرون آورد. (م451) همچنين آية الله نورى: (ص140)
* آية الله مكارم: مكروه است. (م451)
* آية الله خوئى(رحمه الله): بنابر احتياط واجب (در مورد مسواك). (همان) همچنين آية الله بهجت: (ص98 م274)
* آية الله صافى: اگر بداند كه (مسواك و يا خراشاندن) سبب بيرون آمدن خون مى شود جايز نيست. (ص67، بعد از م73)
* آية الله تبريزى: مسواك عيبى ندارد اگر چه بداند خون خارج مى شود (ص115 م274)، همچنين آية الله سيستانى: (ص198)
* آية الله وحيد: خون بيرون آوردن از بدن مكروه است (ص111)
* آية الله زنجانى: اگر به جهتى چون ناتوانى لثه، مسواك كردن، موجب بيرون آمدن خون گردد مانعى ندارد. (ص73 م278)