محلّ نماز در صورت ازدحام - مناسک نوین نسخه متنی

محلّ نماز در صورت ازدحام

* در يكى از دو جانبين: (آيات عظام: امام خمينى، اراكى، گلپايگانى(رحمهم الله)، فاضل، مكارم، صافى، سيستانى و بهجت)

* امام خمينى، آية الله اراكى(رحمهما الله): اگر بواسطه زيادى جمعيت نتوانست پشت مقام بايستد بطورى كه گفته شود نزد مقام نماز مى كند بواسطه دورى زياد در يكى از دو جانب بجا آورد. در جائى كه گفته شود نزد مقام نماز مى خواند. (م779)

* همچنين آية الله صافى (ص95 م110)

* آية الله خوئى(رحمه الله): در صورت عدم تمكن از نماز نزديك مقام مى تواند با رعايت الاقرب فالاقرب دورتر نماز بخواند ولى به هر حال بايد پشت مقام باشد. (همان) و همچنين آية الله تبريزى: ... بنا بر احتياط ... (همان)

* آية الله وحيد: در صورت عدم امكان نماز در نزديك مقام، آنرا پشت مقام بجا آورد و اگر ممكن نشد، نماز را بنابر احتياط در طرف راست يا چپ و نزديك مقام بجا آورد. (ص137)

* آية الله خامنه اى: (در صورت ازدحام) كافى است در هر نقطه اى كه خلف صدق كند گرچه از مقام دور باشد. بلكه در اين صورت صحّت نماز در هرجاى مسجدالحرام بعيد نيست.

* آية الله سيستانى: و اگر نتواند پشت مقام و نزديك آن بجا آورد احوط آن است كه هم آن را در نزديكش چه در سمت راست و يا چپ و هم دور از آن ولى پشت مقام بجا آورد. (ص245 م246)

* آية الله زنجانى: در هنگام ازدحام جمعيت مى تواند به فاصله دورترى نماز بخواند ولى بايد در پشت مقام باشد و نماز خواندن در طرف راست يا چپ مقام هر چند به مقام نزديكتر باشد كافى نيست. (ص130 م510)

* آية الله صانعى: نظر معظم له در مسأله قبل گذشت.

* آية الله بهجت: در صورت عدم تمكّن و بُعد مفرط در يكى از دو جانب آن بجا آورد. (م779)

* س ـ اگر بعد از طواف، در پشت مقام ابراهيم جمعيّت زياد باشد يا مأمورين اجازه نماز را ندهند آيا لازم است صبر كند و در وقت خلوت و با فاصله چند ساعت يا چند روز نماز طواف را بجا آورد يا همان موقع در قسمت دورتر نماز بخواند؟

* آية الله بهجت: در صورت عدم تمكّن و بُعد مفرط در يكى از دو جانب آن بجا مى آورد. (استفتا)

* آية الله فاضل: لازم نيست صبر كند بلكه بايد نماز بخواند و بعداً در زمان خلوت اعاده كند. (همان)

* آية الله مكارم: مى تواند عقب تر برود و نماز را در آنجا بخواند. (همان)

* آية الله سيستانى: در همان موقع با فاصله نماز بخواند و سعى كند هر چه ممكن است نزديكتر به مقام باشد.

* آية الله تبريزى: در فرض مزبور بايد در همان موقع در فاصله دورتر از مقام با رعايت اَلأقرب فَالأقرب نماز طواف را بجا آورد. (همان)

* آية الله نورى: در فرض مذكور در همان موقع به فاصله دورتر از مقام مى تواند نماز طواف را بخواند. (همان)

* آية الله صانعى: بايد هر كجا از پشت مقام كه مى تواند بجا آورد لكن با رعايت اَلأقرب فَالأقرب و بنابر احتياط واجب بايد نماز را فوراً پس از طواف بخواند. (همان)

عدم امكان نماز در جانبين

* آيات عظام: امام خمينى، گلپايگانى، اراكى(رحمهم الله) و مكارم: اگر ممكن نشد در دو جانب نزد مقام نماز را بجا آورد بايد ملاحظه نزديكتر را بكند از ميان دو جانب و پشت مقام و اگر سه طرف مساوى باشند در پشت (مقام) نماز بخواند. و در دو طرف كافى نيست. (م780)

* آية الله فاضل: احوط نماز خلف مقام است. (همان)

* آية الله خويى(رحمه الله)، آية الله تبريزى: از مسأله قبل روشن شد. (ص135)

* آية الله بهجت: و اگر آن هم (دو جانب) ممكن نباشد با مراعات الاقرب فالاقرب بسوى خلف مقام و دو جانب، آن را با رعايت احتياط در صورت دوران امر بين بعض مراتب خلف، واحد جانبين به جمع در نماز بلكه به اعاده پس از تمكن از نماز در پشت سر (مقام) اگر چه در آخر وقت امكان باشد. (همان)

* آية الله صانعى: پشت مقام بياورد و احتياط مستحب در جمع بين خلف و بين اقرب از جهات مى باشد. (همان)

* آية الله صافى: و اگر (در دو طرف مقام) ممكن نباشد، در هر جاى مسجد كه به پشت مقام و دو طرف آن نزديك است نماز را بخواند. (ص95 م110)

* آية الله گلپايگانى(رحمه الله): (و) بهتر آن است كه هر وقت توانست نماز را دوباره پشت مقام رجاءً بخواند. (همان)

* آية الله خامنه اى: نماز خواندن در دو طرف راست يا چپ مقام در صورت تمكّن از خلف گرچه دور باشد كافى نيست. (همان)

قرائت نماز

* امام خمينى (رحمه الله): واجب است بر هر مكلفى كه نماز خود را ياد بگيرد و قرائت ذكرهاى واجب را پيش كسى درست كند كه تكليف الهى را بطور صحيح بجا آورد. (م788)

عدم تصحيح نماز

كسى كه قرائت نمازش صحيح نيست

* تا آخر وقت تأخير بيندازد و قرائت نمازش را تصحيح كند. (آية الله زنجانى)

* خود بخواند: (آية الله مكارم و آية الله سيستانى)

* آيات عظام: امام خمينى(رحمه الله)، فاضل، نورى و صانعى: اگر شخصى نتوانست قرائت يا ذكرهاى واجب را ياد بگيرد بايد نماز را به هر ترتيبى كه مى تواند خودش بجا آورد و كافى ا ست و اگر ممكن است كسى را بگمارد كه نماز را تلقين او كند و احتياط آن است در مقام ابراهيم به شخص عادلى اقتدا كند، لكن اكتفا به نماز جماعت نكند چنانچه نائب گرفتن نيز كافى نيست (م789)

* آية الله گلپايگانى(رحمه الله): نماز طواف را به جماعت بخواند ولى اكتفا به آن اشكال دارد و واجب است بطور فرادى نيز بخواند و اگر نائب هم بگيرد جهت نماز بهتر و مطابق با احتياط است. (همان)، همچنين آية الله صافى (ص96 م112)

* آية الله اراكى(رحمه الله): احتياط آن است كه در صورت امكان به جماعت هم انجام دهد و نائب بگيرد ولى به آنها اكتفا نكند و خودش به هر ترتيبى كه مى تواند بجا آورد. (همان)

* آية الله مكارم: نماز جماعت و نائب گرفتن لزومى ندارد. (همان)

* آية الله وحيد: كسى كه به هيچ وجه نمى تواند قرائت نمازش را درست كند به همان كيفيت نماز را بجا آورد، و اگر مى تواند آنرا
تصحيح كند ولو با تلقين ديگرى بايد آن را تصحيح نمايد و اگر نتوانست
تا ضيق وقت آن را ياد بگيرد به همان نحو بخواند و احتياط واجب آن است كه در اين صورت به جماعت نيز بخواند و نائب هم بگيرد. (ص139 م328).

* آية الله خويى(رحمه الله)، آية الله تبريزى: هرگاه قرائت نمازگزار غلطى داشته باشد، در صورتى كه نتواند آن را درست كند... همان اندازه كافى است و چنانچه مى تواند آن را تصحيح كند لازم است تصحيح نمايد و اگر سهل انگارى كرد تا وقت تنگ شد احوط اين است كه به اندازه اى كه مى تواند نماز طواف را بجا آورد و آن را به جماعت بخواند و نايب نيز بگيرد. (ص139 م335)

* آية الله زنجانى: بايد طواف را تا آخر وقت تأخير بيندازد و قرائت نمازش را تصحيح كند و اگر تأخير نيندازد و با قرائت غلط نماز بخواند، نماز او باطل است. و كسى كه تا آخر وقت قرائتش را تصحيح نكرد در آخر وقت طواف مى كند و به هر شكل كه بهتر مى تواند ولو با تلقين ديگرى نماز مى خواند. اما كسى كه نمى تواند تا آخر وقت هيچ مقدار از قرائتش را تصحيح كند لازم نيست طوافش را به تأخير بيندازد. (ص134، م524 و 526)

* آية الله بهجت: و اگر ممكن باشد نماز را در مقام به جماعت بخواند و در صورت عدم امكان با جماعت، عمل به وظيفه يوميه كافى است. (م789)

* آية الله سيستانى: اگر مقدار زيادى از قرائت حمد را بتواند صحيح بخواند، پس خواندن نماز با اين كيفيت كفايت مى كند، و اگر نتواند
احتياط اين است كه همان مقدار و هم مقدار ديگرى از آيات قرآن را به
نحو صحيح كه مى تواند ادا كند، بخواند واِلاّ تسبيح بگويد. (ص248 م331)

فراموش كردن نماز طواف

* آيات عظام: امام خمينى، اراكى، خويى(رحمهم الله)، خامنه اى، فاضل، مكارم، سيستانى، صانعى، نورى و تبريزى: اگر نماز طواف را فراموش كند و دربين سعى بين صفا و مروه يادش بيايد، ازهمانجا سعى را رها كند و برگردد دو ركعت نماز را بخواند، بعد از آن سعى را از همانجا تمام كند. (م783)

* آية الله گلپايگانى(رحمه الله) و آية الله صافى: در كمتر از نصف همه آن (سعى) را مجدداً بجا آورد. (همان)

* آية الله بهجت: سعى را اعاده نمايد. (همان)

* امام و ساير آيات عظام: اگر نماز را فراموش كرد و ساير اعمال بعد از نماز را بجاآورد، اعاده آنها ظاهراً لازم نباشد. اگرچه احتياط استحبابى در اعاده است. (م784)

سعى

* امام خمينى (رحمه الله): واجب است بعد از بجا آوردن نماز طواف، سعى كند بين صفا و مروه كه دو كوه معروفند. (م825)

واجبات سعى

1 ـ نيّت.

2 ـ هفت مرتبه بين صفا و مروه باشد.

3 ـ شروع از صفا.

4 ـ ختم به مروه.

5 ـ در وقت رفتن به مروه يا صفا، متوجّه آنجا باشد.

در سعى توجّه به طرف مقابل

* لازم است: (امام خمينى(رحمه الله) و ساير آيات عظام.)

* لازم نيست، مى تواند عقب يا به پهلو برود: (آية الله زنجانى)

* امام و ساير مراجع: واجب است در وقت رفتن به طرف مروه متوجّه به آنجا و وقت رفتن به صفا متوجه به آن باشد پس اگر عقب عقب برود يا پهلو را به طرف صفا و مروه كند و برود باطل است. لكن نگاه كردن به چپ و راست بلكه گاهى به پشت سر اشكال ندارد. (م837)

* آية الله زنجانى: توجّه به كوه مقابل هنگام سعى كردن لازم نيست هر چند مطابق احتياط استحبابى است. اگر به پهلو سعى كند مانعى ندارد، بلكه چنانچه عقب عقب نيز برود ظاهراً صحيح است. (ص141 م555)

* س ـ شخصى به جهت كنترل همراهان خود در حين سعى گاهى به عقب برمى گشته و بدون توجّه مجدّداً همان مساحت را طىّ مى كرده آيا سعى او صحيح است؟

* امام خمينى (رحمه الله): اشكال دارد و بايد سعى را اعاده كند. (م877)، همچنين آيات عظام: اراكى، گلپايگانى(رحمهما الله)، صافى، بهجت، صانعى و نورى.

* آية الله مكارم: اشكال ندارد و اعاده لازم نيست. ولى بهتر است اين كار را نكند. (همان) * آية الله خوئى(رحمه الله) و آية الله تبريزى: اشكال ندارد. (همان)

* آية الله سيستانى: مگر اين كه جاهل قاصر باشد يا مقدار اضافى را به قصد سعى انجام ندهد. (همان)