لطفا منتظر باشید ...
قِران و زياده
* آيات عظام: امام خمينى، خويى، اراكى(رحمهم الله)، مكارم و صانعى: در طواف واجب، قِران جايز نيست. يعنى جايز نيست طواف واجب را با طواف ديگر دنبال هم آورد بدون آنكه بين دو طواف، نماز فاصله شود. و در طواف مستحب مكروه است. (م611) و نيز آية الله نورى (ص179 م11); آية الله زنجانى (ص120 م473) و آية الله فاضل: (ص203 م11)* آية الله گلپايگانى(رحمه الله) و آية الله صافى: بنابر احتياط واجب، سبب باطل شدن طواف مى شود (م611)
* آية الله وحيد: قران جايز نيست و در صورتى كه طواف دوّم را تمام نمايد چه هر دو واجب باشد و يا يكى واجب و يكى مستحب، طواف اوّل بنابر احوط و طواف دوّم بنابر اقوى باطل است و اگر طواف دوّم را ناتمام گذاشت، نه زياده است و نه قران ولى در بعضى از موارد مثل آنكه مكلّف در عين علم به حرمت قران در آغاز يا اثناء طواف، قران نمايد، بنابر احتياط طواف او باطل است. (ص132)
* فتواى آية الله بهجت مثل فتواى امام خمينى (رحمه الله) است جز آنكه متعرّض حكم قران در طواف مستحب نشده است. (همان)
* آيات عظام: امام خمينى، اراكى(رحمهما الله)، صانعى و فاضل: اگر زياد كند دورى را يا كمتر يا بيشتر از دور بر طواف، و قصدش آن باشد كه زياده را جزء طواف ديگر قرار دهد، داخل در قِران ميان دو طواف است كه حرام است. (م612)، همچنين آية الله نورى (179 م12)
* آية الله گلپايگانى(رحمه الله): بنابر احتياط واجب سبب باطل شدن طواف مى شود، چه از اوّل اين قصد را داشته باشد و يا در بين و يا آخر آن. (م613)
* آية الله مكارم: ولى طواف اول باطل نيست (همان)
* آية الله زنجانى: در صورتى كه طواف دوّم را به قصد طواف جديد شروع كند ولى از تصميمش منصرف بشود و پيش از تمام كردن رها نمايد ضررى به طوافش نمى زند و حكم زياده يا قران بين الطوافين را ندارد. ولى در صورتى كه طواف دوّم را تمام كند هر چند طواف دوّم مستحب باشد و از اوّل قصد قران داشته باشد يا در اثناء يا بعد از تمام كردنِ طواف اوّل، عالم به مسأله باشد يا جاهل، هر دو طوافش باطل است. (ص120 و 121 م474 و 475)
* آية الله صافى: بنابر احتياط لازم طواف باطل است، چه از اول قصد زياده كرده يا در اثناء يا در آخر. (ص86 م102)
* آية الله سيستانى: و ممكن است از جهت اينكه او طواف را پشت سر هم انجام داده بدون اينكه با نماز طواف بين آنها فاصله انداخته باشد باطل شود و اين عمل جايز نيست خواه هر دو طواف واجب باشند يا يكى واجب و ديگرى مستحب. آرى اگر هر دو مستحب باشند كراهت دارد. و اگر طواف دوّم را تمام نكرد، نه زياده است و نه قران، ولى گاهى به جهت عدم قصد قربت باطل مى شود. (ص234)
* آية الله تبريزى: اگر طواف دوم را تمام نكرد نه زيادى است و نه قران. ولى گاهى به جهت عدم قصد قربت باطل مى شود. (ص134) تفصيل مسأله در مناسك محشى، م612 بيان شده است.* آية الله بهجت: اگر طواف دوّم را تمام نكرد، نه زياده است و نه قران و طواف صحيح است. (ص114 م317)
حكم قِران
* امام خمينى(رحمه الله)، و آية الله فاضل: در فرض سابق اگر از اوّل يا در اثناء طواف قصد زياده كرده باشد، احتياط واجب آن است كه طواف اوّل را اعاده كند و اگر بعد از تمام شدن، قصد بجا آوردن طواف ديگر را داشته باشد و به دنبال طواف اوّل، زياده را آورد، اقوى صحّت طواف اوّل است و احوط اعاده است. (م613) و نيز آية الله نورى: (179 / 13)* آية الله سيستانى: اگر طواف دوّم را تمام نكند قِران نيست ولى اگر قصد قِران را داشته باشد با علم به اين كه مبطل است، قصد قربت محقّق نمى شود و طواف باطل است; (همچنين) اگر از ابتدا قصد قِران داشته باشد باطل است. (م612 و613)
* آية الله گلپايگانى(رحمه الله): بلكه بنابر احتياط لازم در اين صورت نيز سبب باطل شدن طواف مى شود. (همان)
* آية الله اراكى(رحمه الله): اين احتياط ترك نشود. (همان)
* توضيح: فتاواى آيات عظام: تبريزى، بهجت، وحيد، زنجانى و مكارم از مسأله قبل روشن شد.
ترك طواف
اگر طواف را فراموش كرد و در اثناء يا بعد از سعى يادش آمد:* اعاده سعى لازم است: (امام خمينى (رحمه الله) و ساير مراجع عظام).* آيات عظام: امام خمينى، اراكى، خوئى، گلپايگانى(رحمهم الله) و فاضل: اگر مشغول سعى بين صفا و مروه باشد و يادش آمد كه طواف بجا نياورده بايد رها كند و طواف كند و پس از آن سعى را اعاده كند. (م630)، همچنين آية الله نورى: (ص182 م30 و ص164 م6)* آية الله سيستانى: اگر طواف رااز روى فراموشى ترك كند پس اگر قبل از گذشتن وقت يادش آمد، بايد آن را جبران كند و بنابر اظهر بعد از آن، سعى را نيز اعاده كند. (مناسك 322 و همچنين آية الله خامنه اى (استفتاء)
* آية الله زنجانى: اگر در اثناء سعى متوجه گردد سعى را رها مى كند و پس از طواف و نماز سعى را از سر مى گيرد اگر بعد از سعى و قبل از تقصير متوجه شود پس از طواف و نماز سعى را اعاده مى كند و اگر بعد از تقصير متوجّه شود، طواف و نماز آن را بجا مى آورد و بنابر احتياط واجب سعى و تقصير را اعاده مى كند و تا اعاده تقصير از محرمات احرام اجتناب مى نمايد. (ص94 و 95 م 375)
* آية الله وحيد: اگر در اثناء سعى يادش آمد كه طواف را فراموش كرده، سعى را رها كرده و پس از طواف، بقيه سعى را تمام كند. و اگر بعد از سعى يادش آمد، طواف را بجا مى آورد و سعى را اعاده مى كند. (ص135 م319)
* تبريزى: هرگاه از روى فراموشى طواف ترك شود بعد از ياد آمدن تداركش واجب است و چنانچه پس از گذشتن وقتش به ياد آمد، قضاء آن بجا آورده شود و حج صحيح خواهد بود و احتياط لازم اين است كه بعد از قضاء طواف، سعى نيز بجا آورده شود. (ص136 و 137 م326)، همچنين آية الله بهجت: (ص117 م326).* آية الله صافى: كسى كه طواف را فراموش كرد و سعى را بجا آورده باشد، بنابر احتياط لازم بايد خود يا نائبى كه طواف را از طرف او بجا آورده، سعى هم بنمايد (ص76 م89)
اگر طواف باطل بوده و تقصير نموده است:* از احرام خارج شده، عمل را جبران كند: (آيات عظام: امام خمينى، گلپايگانى(رحمهما الله)، فاضل و نورى)
* احتياطاً سعى را نيز انجام دهد: (آية الله خوئى، آية الله اراكى(رحمهما الله)).* احتياطاً اعاده سعى و تقصير: (آية الله مكارم)
* اعاده تقصير نه سعى: (آية الله زنجانى)
* س ـ اگر طواف يا سعى يا نماز طواف در عمره به جهتى باطل شده باشد و شخص بدون توجه به آن، تقصير نموده باشد و لباس پوشيده و بعد متوجه شده كه عمل مزبور باطل بوده است وظيفه او چيست و كفاره دارد يا نه؟
* امام خمينى (رحمه الله) آية الله صانعى: بايد عمل باطل شده را جبران كند و ظاهر اين است كه از احرام خارج شده و كفّاره ندارد. (م650)
* همچنين آية الله نورى: (ص188 س14)
* آية الله خويى(رحمه الله): و اگر طوافش باطل بوده بايد لباس دوخته را بيرون بياورد و احتياطاً سعى و تقصير را نيز اعاده كند. (647)
* آية الله سيستانى: اگر طواف يا سعى باطل بوده است بايد عمل را با رعايت ترتيب جبران كند و تقصير نمايد و از تروك احرام قبل از آن اجتناب كند و پوشيدن لباس چون عمدى نبوده است كفّاره ندارد و اگر فقط نماز طواف باطل بوده است آن را انجام دهد و لازم نيست لباس احرام بپوشد. (650)
* آية الله فاضل: اگر طواف بوده احتياطاً بعد از اعاده طواف و نماز آن، سعى و تقصير را نيز اعاده كند و تا تقصير نكرده احكام محرم را مراعات كند. (همان) همچنين آيات عظام اراكى(رحمه الله)، بهجت، تبريزى (م650 و 647)
* آية الله مكارم: اگر طواف بوده، احتياطاً بعد از اعاده طواف، سعى و تقصير را نيز اعاده كند. (م650)
* آية الله زنجانى: (و اگر بعد از تقصير متوجه شد.) بنابر احتياط مستحب از محرمات اجتناب كرده، تقصير را اعاده مى كند ولى اعاده سعى لازم نيست. (95 م376)
* آية الله گلپايگانى(رحمه الله)، آية الله صافى: (اگر وضو باطل بوده و قبل از شروع اعمال حج فهميده) بايد پس از وضو طواف و نماز و سعى و تقصير را اعاده كند. (م647)
طهارت از نجاست در طواف
* آيات عظام: امام خمينى، گلپايگانى(رحمهما الله)، صافى و نورى: احتياط واجب آن است كه از نجاساتى كه در نماز عفو شده، مثل خون كمتر از درهم و جامه اى كه با آن نتوان نماز خواند، مثل عرقچين، جوراب، حتى انگشتر نجس، اجتناب كند. (م562)* آية الله صانعى: اين احتياط مستحب است. (همان)
* آية الله مكارم: طواف در حالى كه در بدن يا لباس خون كمتر از درهم باشد، جايز نيست. (ولى) نجس بودن اين لباس هاى كوچك (عرقچين، جوراب) ضررى ندارد. (همان)
* آية الله خامنه اى: خونى كه در نماز معفو است در طواف معفو نيست، و در چيزهايى از قبيل: جوراب و عرقچين و نيز دستمال و انگشتر، طهارت شرط نيست. (همان)
* آيات عظام: خويى(رحمه الله)، بهجت و تبريزى: طواف در جامه اى كه با آن نتوان نماز خواند (ساتر نباشد)، اگر نجس باشد مانع ندارد. و همچنين چيز نجس همراه انسان در طواف مانعى ندارد. (همان)
* آية الله سيستانى:همراه داشتن چيزمتنجّس درطواف مانع ندارد. (همان)
* آية الله فاضل: ظاهر آن است كه از نجاساتى ... (امّا) در انگشتر و مانند آن كه ثوب صدق نمى كند، براى صحت طواف طهارت آنها شرط نيست. (همان)
شك در طهارتِ طواف
* آيات عظام: امام خمينى، اراكى، گلپايگانى(رحمهم الله)، بهجت، فاضل، صافى، نورى، صانعى، سيستانى: اگر بعد از تمام شدن طواف شكّ كند كه با وضو يا غسل آن را بجا آورده يا نه، طواف او صحيح است، لكن براى اعمال بعد بايد طهارت تحصيل كند. (م557)* آية الله خويى(رحمه الله) و آية الله تبريزى: اگر بعد از حدث اصغر شك كند در اين كه قبل از طواف غسل كرده يا نه بايد غسل كرده و طواف را اعاده كند و براى اعمال آتيه وضو بگيرد. (همان)
* امام خمينى(رحمه الله) و آية الله نورى: اگر در اثناء طواف شك كند كه وضو داشته يا نه، پس اگر بعد از تمامى دور چهارم است، طواف را رها كند و وضو بگيرد و از همانجا تتمه طواف را بجا آورد، و اگر قبل از تمام شدن دور چهارم است، احتياط واجب آن است كه طواف را تمام كند و اعاده كند. (م558)
* آية الله گلپايگانى(رحمه الله) و آية الله صافى: بايد وضو بگيرد و طواف را از سر بگيرد چه قبل از تمام شدن چهار دور باشد يا بعد از آن. (همان)
* آية الله اراكى(رحمه الله): اگر بعد از نصف دور چهارم باشد، طواف را رها و وضو بگيرد و از همانجا تمام كند، و اگر قبل از نصف دور چهارم باشد، اتمام لازم نيست بلكه اعاده لازم است. (همان)
* آية الله بهجت: حكم شك در طهارت در اثناء طواف هم همان حكم شك است در طهارت در اثناء نماز.* آيات عظام خويى(رحمه الله)، خامنه اى، و تبريزى: اگر سابقه طهارت داشته به شك خود اعتنا نكند واِلاّ واجب است طهارت گرفته و طواف را از سر بگيرد. (همان)
* آية الله سيستانى: و سابقه طهارت نداشته باشد معظم له: اگر قبل از تمام شدن دور چهارم است، اتمام لازم نيست بلكه اعاده كند. (همان) و اگر بعد از اتمام شدن شوط چهارم باشد بايد پس از تحصيل طهارت، طواف را به اتمام رساند. (ص211، م286)
* آية الله مكارم مانند فتواى امام خمينى(رحمه الله) است با اين قيد كه «حالت سابقه خود را از وضو و حدث نداند». و معظم له مى فرمايد: اگر بعد از دور چهارم باشد اتمام سپس اعاده كند و اگر قبل از تمام شدن دور
چهارم باشد، طواف او باطل است. (همان)
* آية الله فاضل: اگر در بين طواف شك كند كه وضو داشته يا خير مسأله سه صورت دارد، اوّل: حالت سابق خود را بداند كه طاهر بوده در اين فرض جايز است طواف را تمام كند و براى اتمام آن وضو واجب نيست و اعاده طواف نيز لازم نيست و در اين صورت فرقى نيست كه شك بعد از دور چهارم عارض شده باشد يا قبل از آن. دوّم: حالت سابق خود را بداند كه محدث بوده، در اين فرض ظاهراً هر مقدار طوافى كه انجام داده محكوم به بطلان است چه شك بعد از دور چهارم عارض شده باشد يا قبل از آن و بايد بعد از وضو از نو طواف كند. سوّم: حالت سابق خود را نداند، كه در اين صورت به احتياط واجب پس از وضو طواف را تمام كند و نماز آن را بخواند و پس از آن طواف و نماز آن را اعاده كند و در اين صورت فرقى نيست كه شك بعد از دور چهارم يا قبل از آن عارض شده باشد. (همان)
* آية الله صانعى، چون فتواى امام خمينى(رحمه الله) با اين قيد «اگر بعد از نصف دور چهارم» و اگر قبل از تمام شدن دور چهارم باشد، معظّم له اتمام را لازم نمى داند بلكه اعاده را كافى مى داند. (همان)
عارض شدن حدث در حال طواف
* امام خمينى(رحمه الله) و آية الله نورى: اگر در اثناء طواف حدث (اصغر) عارض شود، پس اگر پس از تمام شدن دور چهارم است، بايد طواف را قطع كند و طهارت تحصيل كند و از همانجا كه طواف را قطع كرده تمام كند، و اگر پيش از تمام شدن دور چهارم باشد احتياط واجب آن است كه طواف را تمام كند و آن را اعاده كند. (م549 و 550)* آية الله اراكى(رحمه الله): اگر بعد از تجاوز از نصف بوده است طواف را قطع مى كند... (همان)
* آية الله صانعى: اگر بعد از تجاوز از نصف بوده است قطع مى كند طواف را. (همان)
* آية الله خويى(رحمه الله) و آية الله تبريزى: اگر حدث بعد از دور چهارم بدون اختيار باشد، بعد از طهارت، طواف را از همانجا ادامه مى دهد، و اگر حدث بعد از نصف و پيش از تمام شدن دور چهارم باشد، يا بعد از دور چهارم و حدث اختيارى باشد احوط آن است كه طواف را پس از طهارت تمام كرده سپس آن را اعاده نمايد... و اگر پيش از رسيدن به نصف باشد طواف باطل است و بايد بعد از طهارت آن را اعاده نمايد. (همان)
* آية الله بهجت: اگر بعد از تجاوز از نصف و از روى سهو و غفلت باشد طواف را قطع كرده و بعد از طهارت آن را ادامه مى دهد و اگر از روى عمد باشد حكم به ادامه طواف بعد از قطع آن مورد تأمّل است. (همان)
* آية الله گلپايگانى(رحمه الله) و آية الله صافى: اگر از نصف گذشته و به چهار شوط نرسيده احتياط به اتمام و اعاده طواف با نمازهاى آن ترك نشود، و اگر به نصف نرسيده طواف باطل است و بعد از طهارت آن را اعاده مى كند. (همان)
* آية الله خامنه اى: اگر پيش از تمام شدن نصف دور چهارم حدث اصغر عارض شود واجب است كه قطع كند طواف را و بعد از طهارت آن را اعاده كند و اگر بعد از نصف و قبل از پايان دور چهارم باشد، بايد طواف را قطع كند و بعد از طهارت آن را به نيّت مافى الذمّه اعاده كند. (همان)
* آية الله سيستانى: اگر قبل از تمام شدن دور چهارم باشد، طواف باطل است و اگر پس از تمام شدن دور چهارم محدث شده بدون اختيار، بايد طوافش را قطع نموده و بعد از طهارت از همانجا كه قطع كرده ادامه بدهد و به اتمام برساند، و اگر با اختيار باشد احتياط واجب بعد از قطع طواف و تحصيل طهارت از همانجا كه قطع كرده ادامه دهد و به اتمام برساند و سپس طواف را اعاده نمايد.(همان)
* آية الله مكارم: اگر پيش از دور چهارم باشد، وظيفه او فقط اعاده است و اتمام طواف سابق لازم نيست. (همان)
* آية الله فاضل: اگر در بين طواف واجب حدث عارض شود مسأله چهار صورت دارد:اوّل: حدث قبل از رسيدن به نصف طواف باشد، در اين صورت طواف باطل مى شود كه بايد بعد از تحصيل طهارت آن را از سر بگيرد، خواه محدث شدن اختيارى باشد يا بدون اختيار.دوم: پس از رسيدن به نصف و قبل از تمام شدن دور چهارم باشد، كه در اين صورت بنا بر احتياط واجب پس از وضو طواف را تمام كند و نماز آن را بخواند و دوباره طواف ديگر كند و نماز آن را نيز بخواند، خواه حدث با اختيار باشد يا بدون اختيار.سوم: بعد از تمام شدن دور چهارم اختياراً خود را محدث كند، كه در اين صورت نيز مثل صورت دوّم احتياط كند.چهارم: پس از تمام شدن دور چهارم بى اختيار محدث شود، در اين صورت پس از تحصيل طهارت، طواف را از آنجايى كه محدث شده تمام كند، و صحيح است، در اين مسأله فرقى بين حدث اصغر و اكبر نيست.
