تفسیر هدایت جلد 17

است بپردازى، در خواهى يافت كه آن هشتاد سال ارزشى بيش از بيست يا سى سال نداشته است، بدان سبب كه ساعات درازى را در روز را به خواب گذرانيده و اوقات بيدارى او ميان غفلت و لهو و لعب ضايع شده است.

آرى، خدا براى ما چنان مى‏خواهد كه نصف ديگر عمرهاى خودمان را كه مردمان بر حسب عادت آن را به رايگان از دست مى‏دهند، به قيامى اختصاص دهيم كه در انجام دادن عمل صالحى به مصرف برسد، و كدام عمل صالح است كه از تقرب به خداوند متعال و تدبّر كردن و انديشيدن در كتاب او بزرگتر و ارزشمندتر باشد و با انديشيدن در آيات او و در طبيعت سبب انگيزش سودمند عقل و خرد آدمى شود.

در عين آن كه فرمان قرآنى «قم» ظاهرا نسبت به پيامبر و معصومان- عليه و عليهم الصلاة و السلام- اثر وجوبى دارد و براى ديگران عنوان استحباب پيدا مى‏كند، مردمان پرهيزگار و متقى عملا به آن همچون يك دستور واجب نگاه مى‏كنند، و به همان گونه كه التزام و تعهد خويش را نسبت به نمازهاى روزانه پيوسته در نظر دارند، نسبت به قيام شبانه نيز چنين الزامى را مراعات مى‏كنند، و اين نتيجه اهميتى است كه براى اين كار و نقش آن در زندگى و شخصيت و خود قايلند، و نيز برخاسته از ايمان ايشان به اين امر است كه آيات قرآن به همه افراد جهت زندگى را نشان مى‏دهد، كه اين ارائه جهت به پيامبر و معصومان صورت خاص پيدا مى‏كند.

[3- 4] بعد از آن كه خداوند پيامبر خود و به طور ضمنى هر مؤمنى را دستور مى‏دهد كه جز اندكى از شب بقيه آن را به عنوان بالاترين و بهترين كار شب زنده‏دارى كند ما را در برابر سه انتخاب ديگر قرار مى‏دهد:

نِصْفَهُ أَوِ انْقُصْ مِنْهُ قَلِيلًا أَوْ زِدْ عَلَيْهِ نيمى از آن يا بكاه اندكى از آن يا بر آن بيفزا.»

درباره ضمير متصل به كلمه نصف در اين آيه اختلاف است كه آيا به شب باز مى‏گردد يا به قليل، و در نتيجه از لحاظ نحوى نيمى از آن يعنى نِصْفَهُ بدل از