شرح آيات - تفسیر هدایت جلد 17

است، به همان گونه كه سوزاندن آتش و بخار شدن آب نيز سنت است، و چون آنان اين سنت را فهم نكردند و بلكه به تكذيب آن پرداختند كه خدا آنان را از اين كار بر حذر داشته بود، كارشان به آنجا پايان يافت، در صورتى كه پرهيزگاران (كسانى كه اين سنت را فهميدند و از آتش پرهيز كردند و از هر چه آنان را به آتش مى‏رساند دورى گزيدند) پس رستگار شدند و به بهشتى در آمدند كه با باغها و ميوه‏ها و نار پستانان و امن و سلام خود از ايشان استقبال كرد. آن نيز جزاى مناسبى بود كه خدا براى ايشان فراهم آورد.

سياق قرآن در بيم دادن آدمى از روز حشر و نشر به پيش مى‏رود، و بعضى از ايستگاههاى آن را پس از يادآورى ما به اين كه خداوند متعال پروردگار آسمانها و زمين و هر چه در ميان آنها است، براى ما ترسيم مى‏كند: در آن روز بانگهاى بندگان و روح و فرشتگان كه در صف ايستاده‏اند، فرو مى‏افتد، و تنها كسى مى‏تواند سخن بگويد كه خداوند رحمان به او اجازه دهد.

در آن روز رونق باطل از ميان مى‏رود، و حق با همه ابعاد آن متجلّى مى‏شود، و چون هنوز فرصت گزينش در اين دنيا باقى است، پس هر كس كه بخواهد مى‏تواند از بيم آن روز توبه كند و به پروردگارش باز گردد. اما آن كس كه كافر بماند، خدا او را از عذابى نزديك بيم مى‏دهد (على رغم اين كه شيطان آن را از ذهن بشر دور مى‏كند) كه در آن روز هولناك بهره او خواهد شد كه انسان هر بد و نيكى را كه در دنيا كرده باشد (تجسم يافته در پاداشى نيكويا عذابى سخت) خواهد ديد، و در آن هنگام است كه كافر حقايق اعمال خود را مى‏بيند و آرزو مى‏كند كه كاش به صورت همان خاك كه بود مى‏ماند و به محشر براى جزا آورده نمى‏شد!

شرح آيات

[21] انسان با سنتهاى خداوند تبارك و تعالى كه در دنيا در طبيعت محيط بر او وجود دارد، در عمل دو طرفى است، و او را مى‏بينى كه از آتش پرهيز مى‏كند تا گرفتار سوختن با آن نشود، و از نيش مار فرار مى‏كند، و از ميكروبها براى آن