[1] كاينات و زمان و انسان سه گواه بزرگ بر مسئوليت بشرند، پس به كجا مىتواند بگريزد، و چه چيز را براى اين گريز به عنوان بهانه بتراشد؟! و بزرگترين كاينات، بنا بر دانشى كه داريم، آسمانها است با واحدهاى ساختمانى بزرگى كه قرآن آنها را به نام بروج ناميده است.وَ السَّماءِ ذاتِ الْبُرُوجِ- سوگند به آسمان صاحب برجها.»بروج چيست؟ ظاهرا طبقاتى از آسمان است كه در مجموعههايى از كهكشانها تجسم پيدا كرده، و در هر مجموعه خورشيدهاى فراوان وجود دارد.گفتهاند: اصل معنى بروج آشكار شدن است، و چون هر بناى مرتفعى پيدا و آشكار است، كاخ را نيز برج مىنامند، به همان گونه كه جايگاه دفاع از هر شهر را هم برج مىخوانند. شايد انتخاب اين كلمه در اين جا به مناسبت آن بوده باشد كه در آسمان پاسدارانى موضع گرفتهاند تا حركات آدميان و جنّيان و شياطين را رصد كنند، و اين با سياقى كه در آن سخن از كيفر ديدن گردنكشان در مقابل تبهكاريهايشان نسبت به مؤمنان مىرود، انسجام دارد، پس در آن هنگام كه طاغيان در برجهاى زمينى خويش پناه مىجويند، آسمان را نيز برجهايى است كه مقاومت كردن در برابر سپاهيان آنها امكان ندارد.بعضى گفتهاند كه: برجها منزلگاههاى خورشيد و ماه و سيارات و افلاك آنها است كه اجرام آسمانى با عظمتى كه دارند نمىتوانند به اندازه سر انگشتى نسبت به آنها تجاوز كنند، كه اين خود گواهى بر آن است كه اين همه آفريدههايى