شرح آيات:روى ترش ساخت و برگشت
[1] آيات نخستين در اين سوره مباركه ما را به اين پرسش وا مىدارد كه: آيا درباره چه كس نازل شده است؟ با وجود اين كه مىدانيم كه مثل قرآن مثل خورشيد است، و جستجو كردن درباره سببهاى نزول آيه آيه آن شايسته نيست، چه قرآن اختصاص به پاره خاصى از زمان ندارد تا درباره كاربردهاى آن به تحقيق بپردازيم، بلكه شايد تأويل آيه كريمهاى از آن جز با گذشتن قرنها ميسر نشود، آرى چنين است. آيات فراوانى از آن كاربردهايى در زندگى خود پيغمبر (ص) داشت، و اهل تفسير بر اين اعتقادند كه فقط در آن زمان تأويل شده و چيزى جز مصداقى از مصداقهاى قرآن نبوده است، و شايد تعبير رايج در نزد نخستين مفسران به صورت «درباره فلان كس نازل شد» بدين معنى بوده كه مىتوانسته است بر او تطبيق و در حق او تأويل شود و نزول آن به سبب اين حادثه نبوده است، و دليل بر اين امر آن است كه ما آيات فراوانى را مىيابيم كه مفسران موارد متأخرتر يا پيشتر از آن زمان براى آنها ذكر كردهاند، مثلا: آياتى نازل شده در مكه را مىبينيم كه گروه اول مفسران آنها را نازل شده درباره اشخاصى دانستهاند كه در مكه نبودهاند (و شايد نخستين آيات سوره عبس از آن جمله بوده باشد) يا بر عكس، يا آنها را در حق كسانى تأويل كردهاند كه در زمان رسول (ص) وجود نداشتهاند. «1»1- دهلوى در كتاب خود، الفوز الكبير فى اصول التفسير، بر اين اعتقاد بوده است: ص 108 و 107، چاپ دوم، دار البشائر الاسلامية. [.....]