تفسیر هدایت جلد 17

بَلى‏ قادِرِينَ عَلى‏ أَنْ نُسَوِّيَ بَنانَهُ- آرى، توانايى آن را داريم كه انگشتان او را چنان كه شايسته است بسازيم.»

از سعيد بن جبير روايت شده است كه گفت: از ابن عباس درباره اين آيه پرسش كردم و او گفت: اگر بخواهد، مى‏تواند به شكل سپل شتر يا سم قاطر درآورد ... ولى آن را به صورت آفريده‏اى نيكو و زيبا مى‏آفريند، «9» و از او است كه گفت: آن را كف دستى بدون انگشتان قرار دهيم، «10» و آنچه نزديكتر به ذهن است اين كه تسويه در اين جا به معنى آفريدن كامل است، بدان گونه كه انگشتان به خلقت و كمال نخستين خود، پس از مردن و به صورت خاك بدل شدن، باز گردند، و اين پاسخى است به شك انسان درباره قدرت خدا بر فراهم آوردن استخوانهاى پراكنده شده و پوسيده، يعنى اين كه خدا نه تنها بر اين كار قادر است، بلكه مى‏تواند بر آن گوشت بپوشاند و زندگى را به آن باز گرداند. و از آن جا كه دو دست از خصوصيات تمدن بشرى است، انگشتان وجه تمايز دست در نزد انسان است كه با دقت و نيرو و زيبايى خاص ساخته شده است، مخصوصا آن انگشتان كه نقش بزرگى در زندگى انسان ايفا مى‏كنند.

بعضى اين آيه را پيشگويى از يك حقيقت علمى در نظر گرفته‏اند كه از آن در قانون جنايى استفاده فراوان مى‏شود، و آن تفاوت داشتن خطوط از سر انگشتان در انسان است كه تا مقدارى امتداد پيدا مى‏كند، و خود موضوع علم مستقلى موسوم به علم انگشت‏نگارى شده است كه مقامات امنيتى از آن در مبارزه با تبهكاران و شناسايى آنان استفاده مى‏كنند.

و تعبير خدا در آيه سوم به صورت «نجمع عظامه استخوانهاى او را جمع مى‏كنيم»، ما را به اين نكته متوجه مى‏سازد كه انسان، با وجود تبديل صورت پيدا كردن پس از مرگ و به شكل خاك درآمدن، به عدم و نيستى تحول پيدا نمى‏كند،

9- الدر المنثور، ج 6، ص 287.

10- همان جا.