تفسیر هدایت جلد 17

روزى هراسناك است كه بايد بكوشيم و آن را تصور كنيم تا شايد از اهوال و گرفتاريهاى آن خود را رهايى بخشيم، و در آن هنگام خواهيم فهميد كه رستگاران آن كسان‏اند كه دلهاى خود را از شهوتهاى دنيا دور نگاه داشته و شبانه روز خود را مصروف به آن داشته‏اند كه در آن روز آسوده باشند.

[18] گاه علم به چيزى از آن روى بر ما پوشيده مى‏ماند كه چندان آشكار نيست، يا ما به آن توجهى نداريم، در صورتى كه ناآگاهى ما از علم آخرت را سببى ديگر است، و آن برترى تراز آن از تراز دريافت ما است، و شايد مراد از اين گفته خداوند متعال همان بوده باشد كه گفت:

ثُمَّ ما أَدْراكَ ما يَوْمُ الدِّينِ- پس تو چه دانى كه روز شمار چيست؟» تو از آن روز چه خبر دارى كه آسمانها از آن در هراسند، و كوه‏ها از آن مى‏ترسند، و زمين از بيم آن فرياد مى‏كشد، و حتى فرشتگان از آن بيم دارند، و پيامبران و صديقان بر حذر! آيا شايسته نيست كه از آن بترسيم؟

[19] در آن روز انسان تنها در برابر پروردگار آسمانها و زمين مى‏ايستد، و هيچ كس را قدرت آن نيست كه از او دفاع كند يا، جز به اذن خدا، به شفاعت از او بپردازد.

يَوْمَ لا تَمْلِكُ نَفْسٌ لِنَفْسٍ شَيْئاً- روزى است كه از دست هيچ كس براى كس ديگر كارى بر نمى‏آيد.»

بلكه انسان خود مسئول عمل خويش است.

وَ الْأَمْرُ يَوْمَئِذٍ لِلَّهِ- و همه كار در آن روز به دست خدا است.»

پس در آن روز خدا هيچ كار را بر عهده كسى نمى‏گذارد، و هيچ كارى به دست احدى از بندگان او نيست، و امر در آشكار و باطن همه به دست او است.

و در آن روز توحيد الاهى براى هر انسان آشكار مى‏شود، پس هيچ كس قدرت آن ندارد كه در اين باره بينديشد كه كسى جز خدا مالك امر او است در صورتى كه در دنيا چنين گمانى مى‏رود.

از امام باقر- عليه السلام- روايت شده است كه به جابر بن يزيد الجعفى