تفسیر هدایت جلد 17

إِنَّهُ كانَ فِي أَهْلِهِ مَسْرُوراً- او در دنيا نزد كسانش شادمان زيسته بود.»

سرور يعنى احساس انسان در اين كه به اهداف خود رسيده است.

[14] مؤمنان چگونه ظاهر دنيا به پنهان آخرت ره مى‏برند؟ زيرا آنها به رستاخيز اعتقاد دارند در حالى كه ديگران گمان مى‏برند كه بازگشتى در كار نخواهد بود.

إِنَّهُ ظَنَّ أَنْ لَنْ يَحُورَ- و مى‏پنداشته است كه هرگز باز نخواهد گشت.»

يعنى بازگشت به آخرت براى محاسبه. گفته‏اند: «حور» به معناى بازگشت است.

[15] ظن او باطل است، زيرا نه تنها او باز مى‏گردد بلكه از سوى خداوندى آگاه و بينا به ظواهر و پنهانيها مورد محاسبه قرار مى‏گيرد.

بَلى‏ إِنَّ رَبَّهُ كانَ بِهِ بَصِيراً- آرى، خدايش نسبت به او آگاه بوده است.»

از آن جا كه آدمى پيوسته جنايات و گمراهيهاى خود را توجيه مى‏كند لذا تنها راه ممكن احساس اين حقيقت است كه خداوند او را تحت نظر دارد و اين كه خداوند به پنهانيهاى قلب او هر چه هم راه توجيه و نفاق در پيش گيرد آگاه است.

[16] آيا او مراقب غروب است كه چگونه خورشيد در افق گم مى‏شود و شفق پديدار مى‏گردد و تاريكى جامه خود را بر لانه پرندگان و حشرات و گزندگان و نيز مسكن مردم مى‏پراكند و اندك اندك ماه نور آرام خود را بر ما مى‏تاباند. اينها همه مثالى است براى دگرگونيهاى انسان از هنگامى كه نطفه‏اى بوده در پشت پدرش تا جايى كه خاك او را در خود جاى مى‏دهد. لذا آدمى پيوسته در مسافرت است و هر از چند گاه مرحله‏اى را مى‏پيمايد، پس آيا ايمان نياوريم كه ما مالك جان خود نيستيم و اين كه مالك امور، ما را براى حكمتى آفريده است. پس اين حكمت اگر در قرآن نيست پس در كجاست؟ پس آيا نبايد به هنگام تلاوت آيات كتاب او به سجده بيفتيم؟! اين همان حكمت آفرينشى است كه قرآن بدان اشاره