تفسیر هدایت جلد 17

بنا بر تدبير مدبّرى است.

[2] روز قيامت روزى ترسناك است كه از ترس آن آسمانها و كوه‏ها و درياها و ديگر قسمتهاى كاينات مى‏هراسند، و بزرگترين چيزى كه در آن است، رو به رو شدن آدمى با اعمال خويش است بدون آن كه پرده عذر و بهانه‏اى بتواند آنها را بپوشاند، و نيرو و ياورى در دسترس باشد ... و بدين گونه سياق به آن سوگند ياد مى‏كند و از آنچه به مسئوليت گردنكشان در برابر پروردگارشان در مقابل جنايتهايى كه نسبت به مؤمنان انجام داده بودند مربوط مى‏شود، ياد مى‏كند و به آن قسم مى‏خورد.

وَ الْيَوْمِ الْمَوْعُودِ- و سوگند به روز وعده شده.»

روزى است كه گريزى از آن نيست، زيرا كه وعده خدا است، و وعده خدا دروغ نيست، و نه تنها انسان بلكه همه كاينات به چنين روزى وعده داده شده‏اند، پس چه روز بزرگى است اين روز!؟

[3] سپس انسان به محاكمه در حضور گواهان كشيده مى‏شود. هر مكانى كه در آن زيسته، و هر زمانى كه بر او گذشته، عليه او گواهى مى‏دهد، و هر اندامى كه به كار برده، و هر انسانى كه با او به سر برده، درباره او شهادت مى‏دهد، و در مقدمه گواهان پيامبران و اوصيا و دعوت‏كنندگان به خدا قرار دارند و گواهى مى‏دهند كه رسالتهاى پروردگارش را به او ابلاغ كرده‏اند كه آنها را نپذيرفته است.

چه مسكين و بيچاره است اين طغيانگر گردنكشى كه همه گواهان از هر گوشه بر مى‏خيزند و عليه او گواهى مى‏دهند؟! سپس او را مى‏بينى كه در دنيا با غفلت زندگى مى‏كند و پيوسته به ارتكاب گناهان بر مى‏خيزد و تو گويى كه هيچ حساب و عقابى در كار نيست.

وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ- و به گواه و به آن كه بر او گواهى دهند.»

بعضى گفته‏اند كه شاهد روز جمعه است و مشهود و روز عرفه، و اين را از امام على- عليه السلام- روايت كرده‏اند، و بعضى ديگر گفته‏اند كه هر روز با كارى كه آدمى مى‏كند، عليه او گواهى مى‏دهد، و از رسول اللَّه- صلى اللَّه عليه