لطفا منتظر باشید ...
شماره مقاله:585
اَبّار، ابوالعباس احمدبن علي بن مسلم نخشبي محدث بغداد (د 290ق/903م). ابّار به
معني گَرْداندازِ نخل آمده و در مورد بعضي ديگر از کساني که به ابّار معروف شده‌اند
گفته شده است که به معني سوزنگر (سوزن‌ساز) مشتق از «ابره» به معني سوزن است (سمعاني،
1/86) و ابن اثير وجه تسمي? نخستين را خطا دانسته است (1/23). ابن ماکولا نسب
خُيوطي را نيز به نام او افزوده است (3/260). گويا اصل ابّار از نخشب (نسفِ)
ماوراءالنهر بوده است چه، برخي از مآخذ نسبت نخشبي را به دنبال نام او آورده‌اند (خطيب
بغدادي، 4/306؛ ابن عساکر، التاريخ الکبير، 1/410) و ياقوت نيز او را بلخي دانسته
است (1/714). ابّار در بغداد ساکن بود و در آنجا از محدثاني چون مسدّد، عبداللـه بن
محمدبن اسماء، اميّه بن بسطام، علي بن عثمان لاحقي، عباس بن وليد نرسي، محمودبن
غيلان، يعقوب بن حميدبن کاسب، علي بن حُجر و ابوقدام? سرخسي حديث شنيد (خطيب بغدادي،
همانجا). در دمشق نيز از عده‌اي استماع حديث کرد (ابن عساکر، تاريخ مدينه...،
7/58). در مآخذ متعدد بر شمار مشايخ او افزوده شده است. وي با امام احمدبن حنبل نيز
مجالست داشته و از او چيزهايي پرسيده است. از حکايتي که ضمن احوال او آورده‌اند بر
مي‌آيد کهاو در اهواز نيز بوده است (ابن عساکر، تاريخ مدينه...، 7/59). خطيب بغدادي
در شمار کساني که از ابّار روايت کرده‌اند، از ابوالعباس سراج نيشابوري، يحيي بن
محمدبن صاعد، ابوسهل بن زياد قطّان، اسماعيل بن علي خطبي، دعلج بن احمد، جعفربن
محمدبن حکم واسطي و احمدبن جعفربن سلم نام مي‌برد (4/306). مآخذ ديگر بر شمار
راويان او افزوده‌اند. ابن حجر او را از بزرگان حفّاظ دانسته است (1/225). ابّار
هشتادو اند سال زيست و در روز چهارشنبه نيم? شعبان 290ق/ژوئي? 903م درگذشت. ذهبي
گويد: وي تصانيف و کتابي در تاريخ دارد (تذکره، 2/639) و نيز گويد: من کتاب تاريخ
او را ديده‌ام و مفيد است (سير اعلام، 13/444).
مآخذ: ابن اثير، اللباب في تهذيب الانساب، بيروت، دارصادر؛ ابن حجر عسقلاني، احمدبن
علي، لسان الميزان، بيروت، 1390ق؛ ابن عساکر، علي بن حسن، تاريخ مدينه دمشق، به
کوشش عبدالغني الدّقر، دمشق، 1984م؛ همو، التاريخ الکبير، به کوشش عبدالقادر افندي
بدران، روضه الشام، 1330ق؛ ابن ماکولا، علي بن هبه اللـه، الاکمال، به کوشش
عبدالرحمن بن يحيي، حيدرآباد دکن، 1383ق؛ خطيب بغدادي، احمدبن علي، تاريخ بغداد،
بيروت، دارالکتب العربيه؛ ذهبي، محمدبن احمد، تذکره الحفّاظ، بيروت، 1376ق، 2/640؛
همو، سير اعلام النبلاء، به کوشش علي ابوزيد، بيروت، 1406ق/1986م؛ سمعاني،
عبدالکريم بن محمد، الانساب، حيدرآباد دکن، 1382ق؛ ياقوت، معجم البلدان، به کوشش
ووستنفلد، لايپزيک، 1886-1870م.
محمد آصف فکرت
