لطفا منتظر باشید ...
آل مظفرجلد: 2نويسنده: کاظم موسوي بجنوردي
شماره مقاله:469
آلِ مُظَفَّر، خانداني از عالمان و اديبان شيعي که برخي از افراد آن از نيم? سد?
12ق/18م در نجف اشرف شهرت يافتند و گروهي از آنان در الجزاير سکني گزيدند و
الجزايري خوانده شدند. اين خاندان به سبب انتساب به يکي از نياکانشان، مظفربن
احمدبن محمدبن علي بن حسين، به آل مظفر شهرت يافتند. گفته شده است که مظفربن احمد
از قبيل? آل علي از اعراب عوالي مدينه بوده است. وي در جزاير از نواحي بصره ساکن شد
و از اين‌رو خاندان او به جزايري نيز شهرت يافته‌اند (آل محبوبه، 3/360). مشهورترين
افراد اين خاندان:
1. عبدالمهدي بن ابراهيم بن نعمه مظفر صَيْمَري نجفي (د 1363ق/1944م)، مجتهد شيعي
عراقي و معروف به پرهيزکاري و حسن اخلاق. وي در نجف نزد سيدمحمدکاظم يزدي و
شيخ‌الشريع? اصفهاني و علي بن باقر جواهري درس خواند و در عشار بصره مسکن گزيد و
درگذشت (زرکلي، 4/169؛ اقابزرگ، طبقات، 1240، 1241؛ همو، الذريعه، 1/512؛ حرزالدين،
2/71، 72). او نويسند? کتاب ارشادالامه للتمسک بالائمه است که در 1348ق/1929م در
نجف چاپ شده است.
2. محمدبن عبداللـه بن محمد مظفر نجفي (1256-1322ق/1840-1904م)، فقيه شيعي عراقي و
آگاه به علم قرائت قرآن. او در نجف زاده شد و در نزد شيخ راضي بن محمد نجفي درس
خواند و خود مدرس فقه شد. کتابي در شرح شرايع دارد به نام توضيح الکلام في رح شرايع
الاسلام که به خط خود وي در دو جلد در کتابخانه‌اش در نجف موجود است. نيز رساله‌اي
دربار? علم قرائت قرآن دارد. وي در پايان زندگي نابينا شد و به بيماري وبا در نجف
درگذشت (کحاله، 10/246؛ زرکلي، 6/244؛ آقابزرگ، الذريعه، 4/495؛ امين، 9/384).
3. محمدحسن بن محمدبن عبداللـه مظفر (1301-1375ق/1884-1955م)، فقيه، اصولي و متکلم
امامي عراقي و معروف به پرهيزکاري. در نجف زاده شد و نزد آخوند خراساني، علي‌بن
باقر جواهري و محمدکاظم يزدي درس خواند و از شيخ الشريع? اصفهاني و اقابزرگ تهراني
اجاز? روايت گرفت و در 23 ربيع‌الاول/9 نوامبر در بغداد درگذشت. او را آثاري بدين
شرح است: دلايل السدق، در سه جلد بزرگ در رد کتاب ابطال نهج‌البلاغه ابن روزبهان
(ابطال نهج‌الباطل در رد کتاب کشف الحق علام? حلي نوشته شده است) تأليف اين کتاب که
در پايان آن از مباحث فقهي نيز سخن به ميان آمده است، در 1350ق/1931م خاتمه يافت.
اين کتاب در تهران (1369 و 1372ق/1950 و 1953م) و در نجف (1372ق/1953م) به چاپ
رسيده است؛ الافصاح ف احوال رجال الصحاح، در يک جلد که در آن به ارزيابي برخي از
راويان الصحاح السته پرداخته است؛ حاشيه‌اي بر کفايه الاصول آخوند خراساني؛
حاشيه‌اي بر عروه‌الوثقي محمدکاظم يزدي؛ شرح القواعد (علام? حلي) که در 1378ق/1958م
در نجف چاپ شده است. وي شعر نيز مي‌سروده است و نمونه‌اي از اشعار او را علي خاقاني
در شعراءالغري، تأليف حدود 1361ق/1942م، آورده است (کحاله، 9/219، زرکلي؛ 6/95-96؛
آقابزرگ، طبقات، 431؛ امين، 9/140، 141).
4. محمد حسين بن محمدبن عبداللـه مظفر (1312-1381ق/1894-1961م)، روحاني، اديب، شاعر
و مورخ شيعي عراقي. او در نجف زاده شد و در همان‌جا درگذشت. نزد ميرزاي ناييني،
آقاضياء عراقي، سيدابوالحسن اصفهاني و برادر خود شيخ محمدحسن درس خواند و از
سيدعبدالحسين شرف‌الدين و آقابزرگ تهراني اجاز? روايت گرفت. وي نثر را خوب مي‌نوشت
و به هنگام نياز روحي شعر نيز مي‌سرود. تأليفات او عبارت است از: الاسلام، نشوؤه و
ارتقاؤه؛ تاريخ الشيعه، که در نجف در 1361ق/1942م چاپ شده است؛ التهاب نيران
الاحزان و مُثير اکتياب الاشجان، که در 1371ق/1952م و 1372ق/1953م در نجف چاپ شده
است؛ ميثم‌التمار؛ مؤمن الطاق. که رساله‌اي است دربار? زندگي ابوجعفر مؤمن الطاق
محمدبن علي النعمان، چاپ نجف، 1384ق/1964م؛ حاشيه بر الفين الفارق بين الصدق و
اليمن، چاپ نجف، 1372ق/1953م؛ الامام الصادق، در دو جزء چاپ نجف، 1369ق/1950م؛
الثقلان، الکتاب و العتره، چاپ نجف، 1367ق/1948م؛ الشعائر الحسينيه، که در
1347ق/1928م در بغداد به چاپ رسيده است؛ علم الامام؛ حياه الصادق، چاپ نجف،
1365ق/1946م؛ الشيعه و الامامه؛ الفرحه الانسيه في شرح النفحه القدسيه، که در
1345ق/1927م در نجف به چاپ رسيده است؛ الشيعه في التاريخ. نمونه‌هايي از شعر او را
علي خاقاني در شعراء الغري ياد کرده است (آل محبوبه، 3/370، 371؛ زرکلي، 6/107؛
آقابزرگ، طبقات، 646 و 647).
5. محمدرضابن محمدبن عبداللـه مظفر (1322-1384ق/1904-1964م)، فقيه، اصولي، اديب و
متفکر شيعي عراقي. وي در نجف زاده شد و در همان‌جا درگذشت. فقه و اصول را نزد
ميرزاي ناييني، اقاضياء عراقي و برادرش محمدحسن و فلسفه را نزد شيخ محمدحسين
اصفهاني خواند. او حتي به فراگرفتن دانشهاي نوين از جمله رياضيات روي آورد و بر اثر
برخورداري از يک ذهن باز در شکوفايي حرکت فکري و ديني نجف و شناساندن معارف اسلامي
و مذهب تشيع سهم مؤثر داشت. وي در 1354ق/1935م جمعيت منتدي‌النشر را که مشتمل بر يک
مجموع? آموزشي به روش نوين بود و نقش مهمي در شکوفايي و تعميق معارف و علوم اسلامي
و زدودن پيرايه‌ها داشت، تأسيس کرد. از اثار اوست: اصول الفقه، چاپ نجف 1378 و
1380ق/1958 و 1960م؛ الرد علي السقيفه، چاپ نجف، 1368ق/1949م؛ علي هامش السقيفه،
چاپ نجف، 1373ق/1954م؛ حاشيه‌اي بر خيارات مکاسب شيخ مرتضي انصاري؛ المنطق در دو
جزء، چاپ نجف، 1377ق/1957م؛ احلام اليقظه، که شرح حال صدرالدين شيرازي نويسند?
الاسفار الاربعه است؛ فلسفه ابن‌سينا که شرح حال ابن‌سينا و نقد برخي نظرات اوست؛
عقايد الشيعه که سه‌بار در 1373، 1381، 1382ق/1954 و 1961 و 1962م در نجف به چاپ
رسيده است و مجموعه‌اي از اشعار که علي خاقاني در شعراءالغري آورده است. (زرکلي،
6/127؛ آقابزرگ، طبقات، 772، 773؛ آل محبوبه، 3/374).
مآخذ: آقابزرگ، الذريعه، 7/120، 8/251، 14/191، 272؛ همو، طبقات اعلام الشيعه، قرن
13، صص 21، 83، 380؛ همان، قرن 14، صص 22، 895، 1244، 1479؛ آل محبوبه، جعفر الشيخ
باقر، ماضي النجف و حاضرها، نجف، 1376ق، 3/377؛ امين، محسن، اعيان الشيعه، بيروت،
1983م؛ اميني، هادي، معجم رجال الفکر والادب في النجف، نجف، 1384ق، صص 417-418؛
حرزالدين، محمد، معارف الرجال، قم، 1405ق، 1/39، 2/246، 247؛ زرکلي، خيرالدين،
الاعلام، بيروت، 1984م؛ عواد، کوريکس، معجم المؤلفين العراقيين، بغداد، 1969م،
3/154، 170؛ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفين، بيروت، 1376ق، 3/142؛ مشار، چاپي عربي،
صص 66، 82، 84، 89، 150، 234، 324، 366، 405، 521، 559، 571، 626، 636، 662، 776،
920، 985.
کاظم موسوي بجنوردي
