انـسـان پس از طى كردن دوران كودكى ، وارد عالم جديد و پرجنب و جوش و با طراوت نوجوانى مـى گـردد.دورانـى كـه بـا تـغـيـيـرات ، دگـرگـونـى هـا، رفـتـارهـا، و عـكـس العمل هاى ويژه اى تواءم است .تـربـيـت و هـدايـت نـوجـوانـان ، بـدون شـناخت صحيح مسائل مربوط به آنان هيچ گاه ميسر نمى گردد.مـوفـقـيـت و عـدم مـوفـقـيـت والديـن و هـر مـربـى ديـگـر وابـسـتـگـى كـامـل بـه شـنـاخـت درسـت و رفـتـارهـاى سـنجيده مربيان دارد. در غير اين صورت اهدف تربيتى حاصل نخواهد شد.در اين فصل به صورت مختصر برخى از مهم ترين خصوصيات نوجوانان مورد اشاره قرار مى گيرد.
شناخت خصوصيات نوجوانان
دربـاره سـن نوجوانان ، نظرات مختلفى است ؛ امّا كارشناسان امور تربيتى معتقدند سنّ 12 تا 16 سـالگـى بـراى پـسـران و 10 تـا 14 سـالگـى بـراى دخـتـران ، سـن نـوجـوانـى اسـت .(32)در ايـن دوران تـغـيـيـرات جسمى همراه با تحولات روحى و بحران هيجانات و دگرگونى ها، در شـخـصـيـت نـوجـوان بـه سـرعـت انـجـام مـى گـيـرد و مـى تـوان گـفـت كـه ايـن مـرحـله از مـراحـل حـيـات انـسان از مهم ترين مراحل شكل گيرى و تثبيت شخصيت آنان بوده و از دشوارترين مراحل سازگارى محسوب مى شود.نـوجـوانـان داراى ويـژگـى هـا و خـصـوصـيات متعدد و مختلفى هستند كه در دوران بسيار كوتاه نـوجوانى ظهور مى يابد. لذا شناخت اين ويژگى ها و هدايت و تربيت آنها مى تواندنقش حياتى در سعادت يا شقاوت آنان داشته باشد.دوران نوجوانى دوران رشد عواطف و احساسات ، خواستن و توقعات ، تلاش و جنب و جوش ، رشد و شكوفايى استعدادها، هوشيارى و ابتكار، كنجكاوى و بيدارى ، الگوپذيرى و قهرمان خواهى اسـت . دوران هـيـجـان و بـيـقـرارى ، افـراط و تـنـدروى ، غـرور و بـلنـدپروازى ، ماجراجويى و پـرخاشگرى ، بدبينى و انزواطلبى ، گريزپايى و سبقت جويى ، بى باكى و تهور، اوهام و خيال ، خودنمايى و انكار، طرد و تمكين است .دوره نوجوانى دوران مبارزه جويى و سركوب كردن ، رقابت و رفاقت ، دوستى هاى صادقانه و سـرگـشـودن رازهـا، عـصـيـان و طـغـيـان ، انـتقاد و ناسازگارى با والدين ، نيازمند وابستگى و دلبستگى به گروه و جمع است .دوران لغزش هاى غريزى ، مذهبى ، سياسى ، اقتصادى و اجتماعى بوده كسالت و اختلالات عصبى و حالات هيجانى و افسردگى ، زودرنجى و حساسيت در آنان آشكار است .در ايـن دوران ، خـودشـنـاسـى و خـويـشـتـن يـابـى ، اسـتـقـلال طـلبـى و اطـاعـت پـذيـرى ، اسـتـدلال خـواهـى و شـوق سـتـوده شـدن ، دوسـت داشـتـن و كمال خواهى در آنان جلوه گر مى گردد.بـررسـى هـمـه خـصـوصـيـات نـوجوانان در اين مختصر نمى گنجد، امّا برخى از آنها را كه با تربيت نماز رابطه نزديك ترى دارند به اختصار شرح مى دهيم :