آمادگى سِنّى - نماز و شکوفه های زندگی نسخه متنی

تقويت اراده و ادراك كودك و نوجوان در عبادت و نماز گردد.

نـكـته مهم در آموزش نماز اين است كه اگر آمادگى روحى نباشد، نمى توان با پند و نصيحت و يـا روش هـاى ظـاهرى و سطحى ، اثر مثبت و سازنده اى در كودك و نوجوان ايجاد كرد به طورى كـه فـرهـنـگ نماز و عبادت در اعتقاد و باور او ريشه بدواند. آموخته هاى ذهنى ، هيچ گاه تربيت الهـى را بـه دنـبـال نـدارد و فرد عملاً به آنها اهميت چندانى نمى دهد. زيرا دانستن ، يك مرحله از شـنـاخـت اسـت و مـراحـل ديـگـرى هـمـچـون فـهـمـيـدن ، بـه كـار بـردن ، تـجـزيـه و تـحـليـل ، تـركـيـب و ارزشـيـابـى را نـيـز بـه دنـبـال دارد كـه غـفـلت از ايـن مراحل نتيجه نادرستى را به همراه خواهد داشت .(43)

بـنـابـرايـن بـراى هـدايـت كـودك و نـوجـوان بـه سـوى ايـمـان و عمل صالح ، نيازمند تشخيص و درك اين حالت ها بوده تا بتوانيم به بهترين وجه ممكن آنان را به جلوه گاه عبادت رهنمون شويم ، در غير اين صورت دعوت آنان به انجام هر كارى برايشان سـخت و نوعى عذاب خواهد بود، درنتيجه يا انجام نمى دهند و يا با پرخاشگرى اعتراض خود را نمايان مى سازند.

آمادگى سِنّى

يـكـى ديـگـر از شـرايـط مـهـم آمـوزش و تـربـيـت ، تـوجـه بـه سن كودك و نوجوان است ، آنان درمراحل مختلف سِنى داراى حالت هاى پيچيده اى هستند كه غفلت از آنها به آموزش و تربيت آسيب مى رساند. در ذيل نگاهى گذرا به وضعيت ادراكى و ذهنى كودكان مى اندازيم :

ادراك در انـسـان از آغـاز تـولد و حـتـى قـبـل از آن وجـود دارد. رشـد و تـكـمـيـل ايـن ادراك بـه عـوامـل مـخـتـلفـى بـسـتـگـى دارد، و ايـن پـيـشـرفـت بـه شـكـل هـمـاهـنـگ در جـنـبـه هـاى مـخـتـلف ادراكـى آشـكـار مـى گـردد و فـعـاليـت ذهـنـى نـوزاد عـامـل هماهنگى جنبه هاى مختلف رفتارش است ، كه با آگاهى از خود شروع و به آگاهى از مادر، اطرافيان ، اشياء و مانند آن منتهى مى شود.

كـودكان مختلف در كيفيت و كميت ادراك با يكديگر تفاوت دارند و اين تفاوت در رفتار و شخصيت آنـان نـمـود دارد. امـّا هـمـگـى آنـان از هـنـگـام تـولد بـه بـعـد بـه طـور دائمـى در حـال پـرورش بـوده و در واكـنـش هـاى ذهـنـيـشـان مـرتـب تـغـيـيـراتـى حـاصـل مـى شـود. ابـتـدا در قـبـال مـحـرك هـا قـادر بـه عـكـس العمل ساده بوده و به تدريج فعاليت هاى پيچيده ذهنى آنان شروع مى شود.

كودكان در حدود سه سالگى در محيط اطراف خود ابراز كنجكاوى مى نمايند و به تدريج وجود خويش را بهتر از گذشته درك نموده و سعى در اظهار و خودنمايى رفتار خود مى كنند.

از سه سالگى تا دبستان قواى ذهنى كودك به سرعت پرورش مى يابد و باعث تقويت نيروى تكلم او مى گردد، يعنى كلمات را اداء كرده و معنى آنها را درك مى كند.

از هفت سالگى قواى ذهنى كودك قوى تر شده و رشد بيشتر مى يابد به طورى كه مى تواند اسـتـدلال سـاده را درك كـنـد و در مواردى نيز استدلال نمايد، در اين وضعيت پايه تفكّر و رفتار انديشمندانه او نهاده مى شود.

رشـد نـيـروى ادراك كـودك بـاعـث افـزايـش دقـت و درسـتـى او شـده بـه هـمـيـن دليـل مـى تـوانـد حـواس خـود را بـر يـك مـوضـوع سـاده مـتـمـركـز نـمـايـد. ايـن رشـد، قـدرت تـخـيـل و تـفـكـّر او را افـزايـش داده و قـادر اسـت از نـيـروى تـفـكـّر و استدلال بهره بيشترى ببرد.

از جنبه هاى ديگر رشد ذهنى كودكان اين است كه رغبت ها و افكار او متاءثر از افرادى است كه از لحاظ سن به او نزديكترند (همسالان ) و ميل به الگو و تقليد در او محسوس است .

كـودك از لحـاظ ارتـبـاط فـكـرى بـا ديـگران قدرت و توانايى بيشترى پيدا مى كند، به همين دليـل بـه تـمـايـلات و رغـبت هاى خودش نيز توجه زيادترى پيدا مى كند و معلومات و ادراكات آنان معمولاً مرتبط به گفته ها و عقايد ديگران خصوصاً والدين مى باشند.(44)

بنابراين در آموزش نماز كودكان و نوجوانان بايد تمام برنامه ها، روش ها، موقعيت و شرايط تـربـيـتـى ، مطابق با توانايى ، استعداد، رغبت ها و نيازهاى آنان باشد تا بتوانيم يادگيرى صـحيح و مؤ ثرى را ايجاد كنيم . اينان وقتى چيزى را به طور عميق ياد مى گيرند كه هماهنگى بـيـن پـيـام و گـيـرنده آن محقق باشد، در اين صورت به طور خودآگاه و با انگيزه درونى به فعاليت ذهنى و عملى مى پردازند و محصول