هـر مـوجـود زنـده ، داراى اسـتـعدادهاى بالقوه اى است كه در موقعيت هاى مساعد و مطلوب ، آن ها را بـروز مـى دهـد. بـدون فـراهـم آمـدن چـنـيـن وضـع مـطـلوبـى ، هـيـچ گـاه هـدف نـهـايـى كـه كمال هر موجود زنده است تحقق نخواهد يافت . بلكه از هدف دور مى شويم . مثلاً اگر گياهى در وضـعـيـت آب و هـوايـى نـامـنـاسـب قـرار گـيرد، نه تنها رشد نمى كند بلكه از بين هم مى رود، حـال اگـر انـسـان در وضـع مـسـاعـد و سـالمـى قـرار نـگـيـرد، نـه تـنـهـا بـه كـمـال انـسـانـى و الهـى كـه هـدف خـلقـت اسـت دسـت نـمـى يـابـد بـلكـه از راه مـسـتـقـيـم ايمان و عمل صالح خارج شده و از حيوان هم پست تر و خطرناك تر مى شود.
تعريف محيط
در تـعـريف محيط گفته اند: محيط عبارت است از تمام عواملى كه در وجود انسان اثر مى گذارد و آدمى دائماً با آنها در تماس است به نحوى كه وجود انسان را احاطه كرده اند.(55)
تاءثير محيط بر رفتار
هر محيطى كه انسان در آن رشد مى يابد خواه ناخواه در جسم و روان او اثر مى گذارد، اثرى كه مى تواند در شخصيت و عملكرد افراد به صورت مثبت يا منفى آشكار گردد.همه چيزهايى كه فرد در محيط طبيعى و زيستى ، جامعه ، خانواده ، مدرسه و مانند آن با آن مواجه هست را مى توان محيطى دانست كه از آن تاءثير مى پذيرد و تاءثير مى گذارد.مـحـيـط خـانـواده ، اولين ، مهم ترين و مؤ ثرترين جايگاه پرورش كودك است كه اگر از سلامت روانـى و طـهـارت مـعـنـوى بـهـره مـنـد بـاشـد بـه يـقـيـن در شكل گيرى شخصيت كودك نقش كليدى و تاءثير دائمى خواهد داشت .نـوع رفتار و عملكرد والدين چه در ارتباط با كودك و نوجوان و چه در ارتباط با ديگران ، در انجام كار، اعتقاد و باور، اخلاق و رفتار كودك و نوجوان و شخصيت آينده اش اثر مى گذارد. به هـمـيـن دليـل بايد شرايط مناسب رشد مادى و معنوى آنان را فراهم كرد تا در فضاى سالم رشد يابند و به كمال معنوى برسند.( اسـكـيـنـر) رفـتـار شـنـاس و صـاحـب نـظـريـه تـغـيـيـر رفـتـار، عـلت رفـتـار را در درجـه اول محيط مى داند: براى ايجاد، اصلاح و تغيير رفتار بايد شرايط مناسب محيطى رافراهم ساخت .(56)بـراى ايـجـاد شـرايط مناسب عبادت و خودسازى چه بايد كرد؟ آياخودسازى معنوى خود به خود انـجام مى