شرايط تنبيه - نماز و شکوفه های زندگی نسخه متنی

عواقب ناگوار و جبران ناپذيرى به همراه داشته باشد. چنانچه كودك درك كند كه هـدف شـمـا از تـنـبيه جنبه خيرخواهى و هدايت دارد و او مستحق تنبيه است و آن را ظلم نداند، در اين صورت اثر مفيدى خواهد داشت .

اگـر هـدف و انـگـيزه تنبيه كودك و نوجوان در اثر كينه توزى ، عصبانيت ، نشان دادن قدرت و سـلطـه خـويـش و بـراى عـقـده گـشـايى و... باشد به يقين كارى زشت و نادرست بوده و فايده تربيتى ندارد.

بـنـابـرايـن بـايـد هدف اصلى از تنبيه ، آگاه كردن كودك و نوجوان باشد به طورى كه خود بـيـنـديـشـد و در جـهـت نـمـاز گام بردارد. و در مرتبه پايين تر اينكه فرد را به خطاى خويش توجه داده و راه درست را پيش پاى او بگذاريم . پس از بهره گيرى از روش هاى تشويقى اگر تـغـيـيـرى حـاصـل نـشـد، راه تـنـبـيـه را بـا صـورت هـا، مـراحـل و حـدود خـاص خـودش كـه بـا اهـداف تـربـيـتـى مـطـابـقـت داشـتـه بـاشـد اعمال نماييم .

شرايط تنبيه

تـنـبـيـه سازنده ، عمل دقيق ، پيچيده و ظريفى است كه بايد پس از مراعات و توجه به شرايط لازم تـحـقق يابد. نخستين مساءله در بحث تنبيه آگاهى كودك و نوجوان نسبت به موضوع نماز و درك كـافى از آن است . در اين صورت ، چنانچه از انجام آن سر باز زد مى توان با توجه به شرايط(64) و مراتب ذيل ، او را تنبيه كرد.

1 ـ شـنـاخـتـن عـلل ؛ شـنـاخـت دقـيـق و صـحـيـح از عـلت يـا عـلت هـاى رفـتـار نـادرسـت ، مثل نماز نخواندن .

2 ـ تـوجـه به شرايط سنى ؛ تنبيه تا سه سالگى به هيچ وجه جايز نيست ، ولى از آن به بعد مى توان به صورت نگاهى تند، خطابى شديد، دور كردن موقتى و مانند آن باشد.

3 ـ پـرهـيـز از تـنـبيه مستمر؛ تنبيه بايد گه گاه و دير به دير انجام شود نه بطور مداوم . زيـرا تـنـبـيـه زيـاد و مـداوم ، اثر سوء روانى داشته و خاصيت خود را از دست مى دهد. و كودك و نوجوان در قبال آن مقاوم شده و نافرمانى را ادامه مى دهد.

4 ـ تـنـبـيـه بـراى خـطـا نـه خـود او؛ تـنـبـيـه بـايـد بـه خـاطـر عمل نادرست كودك باشد نه به خاطر خود او. مثلاً، چون به نماز بى اعتنا هست نه خودش .

5 ـ مـراعـات تـفـاوت هاى فردى ؛ تنبيه نبايد به خاطر مقايسه با ساير كودكان باشد. يعنى توجه به تفاوت هاى فردى همچون محيط خانوادگى ، سن ، هوش و مانند آن مهم است .

6 ـ تـوجـه بـه تـوان كـودك ؛ كـار خـواسـتـه شده مى بايست مطابق با توان جسمى ، فكرى و روانـى كـودك بـاشـد. لذا نـبـايـد هـرگـز به خاطر كارى كه در توان و ظرفيت او نيست و نمى تـوانـد انـجـام دهـد تنبيه شود. زيرا كودك و نوجوان قادر نيست نتايج رفتار خود را پيش بينى كند.

7 ـ پـرهـيز از تنبيه در حضور ديگران ؛ هر نوع تنبيهى كه نسبت به كودك و نوجوان انجام مى شود؛ بهتر است حتى الامكان در بين جمع و آشكارا صورت نگيرد.

8 ـ تـنـاسـب تـنـبـيـه بـا جـرم ؛ بـهـتـر اسـت تـنـبـيـه ، سـبـك و حـداقـل مـطـابق با جرم باشد.

زيرا اگر شديد و غيرعادلانه باشد باعث دفاع ، تمرد، طغيان ، سرخوردگى و انزواى كودك و نوجوان مى گردد.

9 ـ چـشـم پـوشـى از تـخـلف پس از تنبيه ؛ بعد از تنبيه به هر مناسبت و در هر موقعيتى نبايد خطايش را به رخش كشيد و او را شرمنده كرد.

10 ـ قـصـد اصـلاح بـاشـد نـه ظـلم ؛ اگـر تـنـبـيـه بـجـا و منصفانه باشد تاءثير سازنده و اصـلاحى را به همراه خواهد داشت ، در اين صورت كودك و نوجوان خود را مستحق تنبيه مى دانند. لذا در تمام مراحل تنبيه بايد قصد اصلاح را بفهمد تا آن را ظلم نداند.

11 ـ پرهيز از تنبيه پس از ندامت ؛ اگر كودك و نوجوان به اشتباه خود پى برده و اظهار ندامت و پـشـيمانى كرد يا پشيمانى در رفتار او مشهود بود، بايد از تنبيه پرهيز كرد. و يا چنانچه ديگران شفاعت كردند، شفاعت را بپذيريد و از تنبيه خوددارى كنيد.

12 ـ تعيين علت تنبيه ؛ تنبيه كودك و نوجوان بعد از تقصير معين باشد نه به صورت كلى . يـعـنـى اگـر از