تفسیر نمونه جلد 1

كوتاه سخن اينكه: هدايت و ضلالت در قرآن به معنى اجبار بر انتخاب راه درست يا غلط نيست، بلكه بشهادت آيات متعددى از خود قرآن" هدايت" به معنى فراهم آوردن وسائل سعادت و" اضلال" به معنى از بين بردن زمينه‏هاى مساعد است، بدون اينكه جنبه اجبارى به خود بگيرد.

و اين فراهم ساختن اسباب (كه نام آن را توفيق مى‏گذاريم) يا بر هم زدن اسباب (كه نام آن را سلب توفيق مى‏گذاريم) نتيجه اعمال خود انسانها است كه اين امور را در پى دارد، پس اگر خدا به كسانى توفيق هدايت مى‏دهد و يا از كسانى توفيق را سلب مى‏كند نتيجه مستقيم اعمال خود آنها است.

اين حقيقت را در ضمن يك مثال ساده مى‏توان مشخص ساخت هنگامى كه انسان از كنار يك پرتگاه يا يك رودخانه خطرناك مى‏گذرد هر چه خود را به آن نزديكتر سازد جاى پاى او لغزنده‏تر و احتمال سقوطش بيشتر و احتمال نجات كمتر مى‏شود و هر قدر خود را از آن دور مى‏سازد جاى پاى او محكمتر و مطمئن‏تر مى‏گردد و احتمال سقوطش كمتر مى‏شود، اين يكى هدايت و آن ديگرى ضلالت نام دارد.

از مجموع اين سخن پاسخ گفته كسانى كه به آيات هدايت و ضلالت خرده گرفته‏اند به خوبى روشن مى‏شود.

4- منظور از" فاسقين" كسانى هستند كه از راه و رسم عبوديت و بندگى پا بيرون نهاده‏اند زيرا" فسق" از نظر ريشه لغت به معنى خارج شدن هسته از درون خرما است سپس در اين معنى توسعه داده شده و به كسانى كه از جاده بندگى خداوند بيرون مى‏روند اطلاق شده است.