تفسیر نمونه جلد 1

بود كه در روى زمين موجودى بيافريند كه نماينده او باشد، صفاتش پرتوى از صفات پروردگار، و مقام و شخصيتش برتر از فرشتگان، خواست او اين بود كه تمامى زمين و نعمتهايش را در اختيار چنين انسانى بگذارد نيروها، گنجها، معادن و همه امكاناتش را.

چنين موجودى مى‏بايست سهم وافرى از عقل و شعور و ادراك، و استعداد ويژه داشته باشد كه بتواند رهبرى و پيشوايى موجودات زمينى را بر عهده گيرد.

لذا نخستين آيه مى‏گويد:" بخاطر بياور هنگامى را كه پروردگارت به فرشتگان گفت من در روى زمين جانشينى قرار خواهم داد" (وَ إِذْ قالَ رَبُّكَ لِلْمَلائِكَةِ إِنِّي جاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً).

" خليفه" به معنى جانشين است، ولى در اينكه منظور از آن در اينجا جانشين چه كسى و چه چيزى است مفسران احتمالات گوناگونى داده‏اند.

بعضى گفته‏اند منظور جانشين فرشتگانى است كه قبلا در زمين زندگى مى‏كردند.

و بعضى گفته‏اند منظور جانشين انسانهاى ديگر يا موجودات ديگرى كه قبلا در زمين مى‏زيسته‏اند.

بعضى آن را اشاره به جانشين بودن نسلهاى انسان از يكديگر دانسته‏اند.

ولى انصاف اين است كه- همانگونه كه بسيارى از محققان پذيرفته‏اند- منظور خلافت الهى و نمايندگى خدا در زمين است، زيرا سؤالى كه بعد از اين فرشتگان مى‏كنند و مى‏گويند نسل آدم ممكن است مبدء فساد و خونريزى شود و ما تسبيح و تقديس تو مى‏كنيم متناسب همين معنى است، چرا كه نمايندگى خدا در زمين با اين كارها سازگار نيست.

همچنين مسئله" تعليم اسماء" به آدم كه شرح آن در آيات بعد خواهد آمد قرينه روشن ديگرى بر اين مدعا است، و نيز خضوع و سجود فرشتگان در مقابل‏