تفسیر نمونه جلد 1

آيه 47 و 59- سوره انعام آيه 73- سوره نحل آيه 40- سوره مريم آيه 35- سوره يس آيه 82 و غير اينها.

اين جمله از اراده تكوينى خداوند و حاكميت او در امر خلقت سخن مى‏گويد.

توضيح اينكه: منظور از جمله" كُنْ فَيَكُونُ" (موجود باش آنهم فورا موجود مى‏گردد) اين نيست كه خداوند يك فرمان لفظى با معنى" موجود باش" صادر مى‏كند، بلكه منظور اين است هنگامى كه اراده او به وجود چيزى تعلق مى‏گيرد، خواه بزرگ باشد يا كوچك، پيچيده باشد يا ساده، به اندازه يك اتم باشد يا به اندازه مجموع آسمانها و زمين، بدون نياز به هيچ علت ديگرى تحقق مى‏يابد، و ميان اين اراده و پيدايش آن موجود حتى يك لحظه نيز فاصله نخواهد بود.

اصولا زمانى در اين وسط نمى‏تواند قرار گيرد، و به همين دليل حرف" فاء" (در جمله فيكون) كه معمولا براى تاخير زمانى توام با اتصال است در اينجا فقط به معنى تاخير رتبه‏اى است (آن گونه كه در فلسفه اثبات شده كه معلول از علت خود متاخر است نه تاخر زمانى بلكه تاخر رتبه‏اى- دقت كنيد).

اشتباه نشود منظور اين نيست كه هر چه خدا اراده كند در همان لحظه موجود مى‏شود، بلكه منظور اين است هر طور اراده كند همانطور موجود مى‏شود.

فى المثل اگر اراده كند: آسمانها و زمين در شش دوران به وجود آيند مسلما بى كم و كاست در همين مدت موجود خواهند شد، و اگر اراده كند در يك لحظه موجود شوند همه در يك لحظه موجود خواهند شد، اين تابع آن است كه او چگونه اراده كند و چگونه مصلحت بداند.

و يا مثلا هنگامى كه خداوند اراده كند جنينى در شكم مادر درست نه ماه و نه روز دوران تكامل خود را طى كند، بدون يك لحظه كم و زياد انجام مى‏يابد،