مسائل متفرّقه سعى - مناسک حج نسخه متنی

مسائل متفرّقه سعى

(مسئله 660) براى كسى كه طواف و نماز طواف را انجام داده، تأخير در سعى تا روز ديگر جايز نيست، امّا در كمتر از آن، هرچند تا شب، مانعى ندارد. آرى، تأخير تا روز ديگر به دليل عذرى مانند بيمارى و غير آن مانعى ندارد.

(مسئله 661) اگر كسى در اثناى سعى متوجه شود كه طواف او به خاطر جهل به مسئله يا فراموشى و غفلت بيش از هفت شوط بوده، به سعيش ضررى ندارد و مى تواند سعى را ادامه بدهد و چيزى هم بر او نيست. آرى، مى تواند سعى را رها كند و يك طواف ديگر احتياطاً بياورد و سعى را هم احتياطاً بعد از نماز طواف از سر بگيرد.

(مسئله 662) چنانچه كسى بعد از اتمام شوط ششم سعى در صفا، گمان كند هفت شوط تمام شده و تقصير نمايد، ولى فوراً متوجه شود و يك شوط ديگر انجام دهد سپس تقصير نمايد، عمل او صحيح است و كفّاره ندارد.

(مسئله 663) اگر شخصى به جهت كنترل همراهان خود در حين سعى به عقب برگردد و بدون توجّه مجدّداً همان مسافت را طى كند، و يا گمان كند در محلِ هروله، واجب است كه هروله كند و لذا برگردد و مقدارى را كه عادى طىّ كرده بود، با هروله تكرار كند، به سعى او ضررى نرسيده، ليكن احتياط در رها كردن آن سعى و از سرگرفتن مطلوب است.

(س 664) زيادى در سعى، جهلا، آيا حكم زيادى سهوى را دارد يا عمدى؟ ج ـ حكم زيادى سهوى را دارد و مضرّ نيست، چون جهل غالباً از روى غفلت و قصور است نه از روى شك و ترديد.

(مسئله 665) اگر شخصى شوط سوم سعى را به هم بزند و با فاصله اندكى بدون آنكه از آنها صرف نظر نموده باشد، هفت شوط ديگر به جا آورد، و يا به تصوّر اينكه سعى نياز به وضو دارد، بعد از چند شوط سعى خود را قطع كند و وضو بگيرد و سعى را از سر بگيرد مانعى ندارد و سعيش درست است.

(س 666) شخصى سعى بين صفا و مروه را پنج دور رفت و برگشت كه مجموعاً ده شوط مى شود، انجام داده است، و آن گاه كه متوجه مسئله شد، سعى را از همان جا قطع نمود و تقصير كرده است، تكليف او چيست؟ ج ـ سعيش محكوم به صحّت است و اگر بخواهد از سر بگيرد، مانعى ندارد.

(مسئله 667) اگر در حال سعى، بعضى از مواضع بدن زن غير از وجه و كفّين پيدا باشد، ضررى به سعى او نمى زند.

(س 668) اگر كسى سعى را به طور كلى فراموش كرد و تقصير نمود، تكليف او چيست؟ ج ـ از احرام خارج شده، و هر وقت يادش آمد سعى را به جا آورد.

در مستحبّات قبل از سعى و هنگام سعى و بعد از سعى 1. خوردن از آب زمزم، همان طوركه درمستحبّات نماز طواف بيان كرديم.

2. قبل از رفتن به مسعى استلام و بوسيدن حجرالاسود در صورت امكان، و در صورت ازدحام و كثرت جمعيّت، به حجرالاسود اشاره كند.

3. طهارت از حَدَث اكبر و حَدَث اصغر; آرى، شخص جنب و حائض مى تواند با آن حال سعى نمايد.

4. از درى كه رو به روى حجرالاسود است، با آرامش و وقار به سوى صفا برود، و بر بالاى صفا رفته، به كعبه نظر كند و به ركنى كه حجرالاسود در اوست رو نمايد و حمد و ثناى الهى را به جا آورد و نعمتهاى الهى را در حق خود به خاطر بياورد، آن گاه بگويد:

«اَللهُ اكْبَرُ» (هفت مرتبه).

«اَلْحَمْدُ للهِ» (هفت مرتبه).

«لاإلهَ إلاّ اللهُ» (هفت مرتبه).

5. پس سه مرتبه بگويد:

«لا إلهَ إلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ، لَهُ المُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ يُحْيِى وَ يُمِيتُ وَ هُوَ حَىٌّ لايَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلى كُلِّ شَيْء قَدِيْرٌ».^[94] 6. سپس صلوات بر محمّد و آل محمّد(عليهم السلام) بفرستد، و بگويد:

«اَللهُ أكْبَرُ عَلى ما هَدانا وَالْحَمْدُ للهِ عَلى ما أبْلانا وَالْحَمْدُ للهِ الْحَيِّ الْقَيُّومِ وَ الْحَمْدُ للهِ الْحَيِّ الدَّائِمِ» (سه مرتبه).

7. پس بگويد:

«اَشُهَدُ أنْ لاإلهَ إلاّ اللهُ وَ أشْهَدُ أنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُوْلُهُ لانَعْبُدُ إلاّ إيّاهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ» (سه مرتبه).

8. و سپس بگويد:

«اَللَّهُمَّ إنِّي أسْألُكَ الْعَفْوَ وَالْعافِيَةَ وَالْيِقِينَ فِي الْدُّنْيا وَالآخِرَةِ» (سه مرتبه).

9. پس بگويد:

«اَللَّهُمَّ آتِنا فِي الدُّنْيا حَسَنَةً وَ فِي الاْخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّارِ» (سه مرتبه).

10. پس بگويد:

«اَللهُ أكْبَرُ» (صد مرتبه).

«لا إلهَ إلاّ الله» (صد مرتبه).

«اَلْحَمْدُ للهِ» (صد مرتبه).

«سُبْحانَ اللهِ» (صد مرتبه).

11. پس بگويد:

«لا إلهَ إلاّ اللهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ أنْجَزَ وَعْدَهُ وَ نَصَرَ عَبْدَهُ وَ غَلَبَ الأحْزابَ وَحْدَهُ، فَلَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ وَحْدَهُ، اَللَّهُمَّ بارِكْ لِي فِي الْمَوْتِ وَ فِيما بَعْدَ الْمَوْتِ، اَللَّهُمَّ إنِّي أعُوذُ بِكَ مِنْ ظُلْمَةِ الْقَبْرِ وَ وَحْشَتِهِ اَللَّهُمَّ أظِلَّنِيْ فِي ظِلِّ عَرْشِكَ يِوْمَ لا ظِلَّ إلاّ ظِلُّكَ».

12. هنگامى كه محرم روى كوه صفا توقّف مى كند، مكرراً خود و خانواده خود و دينش را به خداوند متعال بسپارد و بگويد:

«اَسْتَوْدِعُ اللهَ الرَّحْمنَ الرَّحِيمَ الَّذِي لاتَضِيْعُ وَ دائِعُهُ دِينِي وَنَفْسي وَ أهْلي، أللَّهُمّ اسْتَعْمِلْنِي عَلى كِتابِك وَ سُنَّةِ نَبِيِّكَ وَ تَوَفَّنِي عَلى مِلَّتِهِ وَ أعِذْنِي مِنَ الْفِتْنَةِ».

پس بگويد:

«اَللهُ أكْبَرُ» (سه مرتبه).

13. سپس دعاى سابق را دو مرتبه تكرار كند. پس يك بار تكبير بگويد و باز دعا را اعاده نمايد و اگر تمام اين اعمال را نتواند انجام دهد، هر قدر كه مى تواند بخواند.^[95] و آنچه ذكر شد از عدد و يا ترتيب همه اش جزء آداب دعا است نه جزء شرايط آن، بنا براين، دعاها را به هر نحو و به هر قدر كه بخواهد به استحباب عمل كرده است.

14. مستحبّ است كه مُحرم، در حال سعى رو به كعبه نمايد و دعاى زير را بخواند كه در روايت است^[96] حضرت اميرالمؤمنين(عليه السلام) هنگامى كه بر بالاى صفا مى رفت، رو به قبله دستهايش را بلند كرده، اين دعا را مى خواند:

«اَلَّلهُمَّ اغْفِرْ لِي كُلَّ ذَنْب أذْنَبْتُهُ قَطُّ فاِنْ عُدْتُ فَعُدْ عَلَىَّ بِالْمَغْفِرَةِ فَاِنَّكَ أنْتَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ، أللَّهُمَّ افْعَلْ بي ما أنْتَ أهْلُهُ فَاِنَّكَ إنْ تَفْعَلْ بِي ما أنْتَ أهْلُهُ تَرْحَمْنِي وَإنْ تُعَذِّبِني فَاَنْتَ غَنِيٌّ عَنْ عَذابِي وَ اَنا مُحْتاجٌ إلى رَحْمَتِكَ فَيا مَنْ أنَا مُحْتاجٌ إلى رَحْمَتِهِ ارْحَمْنِي اَللَّهُمَّ لاتَفْعَلْ بِي ما أنَا أهْلُهُ فَاِنَّكَ إن تَفْعَلْ بِي ما أنَا أهْلَهَ تُغَذِّبْنِي وَ لَمْ تَظْلِمْني أصْبَحْتُ أتَّقِي عَدْلَكَ و لاَ أخافُ جَوْرَكَ فَيا مَنْ هُوَ عَدْلٌ لايَجُورُ اِرْحَمْنِي».^[97] 15. سپس بگويد:

«يا مَنْ لا يَخِيبُ سائِلُهُ و لاَ يَنْفَدُ نائِلُهُ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد، وَ أجِرْنِيْ مِنَ النَّارِ بِرَحْمَتِكَ».

16. مستحبّ است بر روى كوه صفا زمان زيادى را توقّف كند. پيامبر خدا(صلى الله عليه وآله) به اندازه خواندن يك سوره بقره با تأنّى بر روى كوه صفا مى ايستادند. در حديث شريف^[98] وارد شده است كه هر كس بخواهد مال او زياد شود، ايستادن بر روى صفا را طول دهد، البته بايد در وقوف و ماندن بر كوه صفا رعايت حال سعى كنندگان بشود و هنگامى كه از صفا پايين مى آيد، بايستد و متوجّه خانه كعبه شود و بگويد:

«اَللَّهُمَّ إنِّيْ أعُوْذُ بِكَ مِنْ عَذابِ الْقَبْرِ وَ فِتْنَتِهِ وَ غُرْبَتِهِ وَ وَحْشَتِهِ وَ ظُلْمَتِهِ وَ ضِيْقِهِ وَ ضَنْكِهِ، اَللَّهُمَّ أظِلَّنِي فى ظِلِّ عَرْشِكَ يِوْمَ لا ظِلَّ إلاّ ظِلُّكَ».

17. پس از آنكه مقدار ديگرى پايين آمد، كتف خود را برهنه كرده، بگويد:

«يا رَبَّ الْعَفْوِ يا مَنْ أمَرَ بِالْعَفْوِ يا مَنْ هُوَ أوْلى بِالْعَفْوِ، يا مَنْ يُثِيبُ عَلىَ الْعَفْوِ، الْعَفْوَ الْعَفْوَ الْعَفْوَ يا جَوادُ يا كَريمُ يا قَريبُ يا بَعيدُ، اُرْدُدْ عَلَىَّ نِعْمَتَكَ وَ اسْتَعْمِلْني بِطاعَتِكَ وَ مَرْضاتِكَ».

18. مستحبّ است كه شخص پياده سعى نمايد و در مقدارى از سعى كه محلّ بازار عطّاران است و امروزه اول و آخر آن با چراغ سبز مشخص شده، هَروَله كند (يعنى مقدارى تندتر حركت كند، نه دويدن باشد و نه راه رفتن معمولى) و بر بانوان هروله مستحب نيست. سپس وقتى به اولين ستون سبز رسيد، بگويد:

«بِسْمِ اللهِ وَ بِاللهِ، وَاللهُ أكَبْرُ، وَ صَلَّى اللهُ عَلى مُحَمَّد وَ أهْلِ بَيْتِهِ، اَللَّهُمَّ اغْفِرْ وَارْحَمْ وَ تَجاوَزْ عَمّا تَعْلَمْ إنَّك أنْتَ الاْعَزُّ الاْجَلُّ الاْكْرَمُ، وَ اهْدِنِي لِلَّتِي هِيَ أقْوَمُ اَللَّهُمَّ إنَّ عَمَلِي ضَعِيفٌ، فَضاعِفْهُ لِي وَ تَقَبَّلْهُ مِنِّي، اَللَّهُمَّ لَك سَعْيي وَ بِكَ حَوْلِي وَ قُوَّتِي تَقَبَّلْ مِنِّى عَمَلِي يا مَنْ يَقْبَلُ عَمَلَ الْمُتَّقِينَ».^[99] 19. و همين كه از محلّ بازار عطّاران گذشت، بگويد:

«ياذَا الْمَنِّ وَالْفَضْلِ وَالْكَرَمِ وَالْنَّعْماءِ والجُودِ اِغْفِرْ لِي ذنُوْبِي، إنَّهُ لا يَغْفِرُ الْذُّنُوبَ إلاّ أنْتَ».^[100] 20. و هنگامى كه به مروه رسيد، بالاى آن برود و آنچه را كه در صفا به جا آورده، به جا آورد و دعاهاى آنجا را به ترتيبى كه ذكر شد، بخواند.

پس از آن بگويد:

«اَللَّهُمَّ يا مَنْ أمَرَ بِالْعَفْوِ يا مَنْ يُحِبُّ الْعَفْوَ يا مَنْ يُعْطِي عَلَى الْعَفْوِ، يا مَنْ يَعْفُوا عَلَى الْعَفْوِ يا رَبَّ الْعَفْوِ، اَلْعَفْوَ اَلْعَفْوَ اَلْعَفْوَ».

21. راوى مى گويد پشت سر آقا موسى بن جعفر(عليه السلام) در كوه صفا يا مروه بودم كه امام(عليه السلام) اين دعا را مى فرمودند:

«اَللَّهُمَّ إنّي أسْألُكَ حُسْنَ الْظَّنِّ بِكَ عَلى كُلِّ حال وَ صِدْقَ النِّيِةِ فِي الْتَّوَكُّلِ عَلَيْكَ».^[101]