تفسیر کوثر جلد 1

بنا بر اين همانگونه كه بنى تميم لُبَد را با سكون خوانده اند جمعه را با فتحه خوانده اند و هر دو براى تخفيف است كه ميان آنها مرسوم بوده ولى حجازيها اينگونه كلمات را تخفيف نمى دهند.

سكون وسط در شعرهاى شعراى بنى تميم نيز آمده شاعر تميمى مالك بن نويره گفته:

فاقررت عينى حين ظلّوا كانّهم***ببطن الاياد خُشْب اُثْل مسنّد

در قرائات قرآنى حضور اين لهجه را مشاهده مى كنيم و چنانكه خواهيم ديد در بسيارى از كلمات اين اختلاف لهجه ها باعث اختلاف قرائتها شده است و مثلا عمرو بن علاء يكى از قاريان معروف از قبيله بنى تميم است كه نوعاً كلمات را ساكن الوسط خوانده است و اين شايد بدانجهت است كه قبائل بدوى دوست دارند كه كلمات را سريع تلفظ كنند و اين سبب شده كه عين الفعل كلمه را ساكن و گاهى با فتحه كه اخف حركات است بخوانند.

اكنون نمونه هايى از واژه هاى قرآنى را كه در حركه يا سكون حرف وسط آنها ميان قاريان اختلاف وجود دارد مى آوريم و يادآور مى شويم كه اين ناشى از اختلاف لهجه ميان بنى تميم و حجازيهاست و به طورى كه گفتيم عمر و بن علاء تميمى نوعاً كلمات را با سكون وسط خوانده است. اينكه نمونه ها:

1. وتركهم فى ظلمات لايبصرون(بقره / 17) مشهور ظُلُمات با ضمه لام خوانده اند ولى حسن وابوالسمال و اعمش ظُلْمات با سكون لام خوانده اند.(2)

2. وارنا مناسكنا(بقره / 128) مشهور ارِنا با كسره راء خوانده اند ولى ابن كثير و ابوعمر و يعقوب و ابن محيصن و مجاهد و قتاده و چند تن ديگر ارْنا با سكون راء خوانده اند.(3)

1 ـ تاج العروس، ج 20، ص 458، ماده جمع

2 ـ الكشاف، 1/39 و معجم القراءات، 1/3

3 ـ حجة القراءات، 2 114 و النشر فى القراءات العشر 2/222 و مجمع البيان 1/209 3. ففدية من صيام اوصدقة او نسك(بقره / 196) مشهور نُسُك با ضمه سين خوانده ولى حسن و زهرى نُسْك با سكون سين خوانده اند.(1)