وجه تسميه صابئين - تفسیر کوثر جلد 1

را در مورد آنها اجرا كرد و با اين دلائل ضعيف نمى توان از ظاهر قرآن دست برداشت

وجه تسميه صابئين

در مورد وجه تسميه و علت نامگذارى صابئين به اين اسم و اينكه آيا اين واژه عربى اصيل است و يا يك واژه دخيل مى باشد و در صورتى كه عربى اصيل باشد از چه ماده اى اشتقاق يافته و چرا به اين قوم صابئين گفته مى شود، مطالب پراكنده اى در كتب تفسيرى و تاريخى و ادبى آمده است. ما اينك متن سخنان صاحب نظران را در اين زمينه نقل مى كنيم و سپس به جمع بندى آنها مى پردازيم و در نهايت نظر خود را اعلام مى كنيم:

* شيخ طوسى مى گويد: صابئون جمع صابى است و او كسى است كه از دينى به دين ديگرى منتقل شود مانند مرتد در اسلام ... و زجاج گفته: صبأت النجوم يعنى ستارگان آشكار شدند ... و معناى صابئى كسى است كه دينى را كه بر او واجب بود ترك كند و به دين ديگرى روى آورد ... دينى كه صابئين از آن دورى كردند دين توحيد بود كه از آنبه پرستش ستارگان يا تعظيم آن روى آوردند و نافع گفته است كه اين كلمه از صبا يصبو مشتق شده كه به معناى ميل كردن به چيزى و دوست داشتن آن آمده است ... ابو على فارسى ضمن رد اين سخن گفته است كه بايد اين واژه از صبأ به معناى انتقال باشد.(1)

* طبرسى ضمن آوردن مطالب شيخ طوسى، صابئى را كسى مى داند كه از دينى به دينى ديگر منتقل شود.(2)

* زمخشرى گفته است كه صابئين از صبأ مشتق شده كه به معناى خروج از دين است و آنها قومى بودند كه از دين يهود و نصارى خارج شدند و ملائكه را پرستش كردند.(3)

1 - شيخ طوسى، التبيان ج 1 ص 282

2 - طبرسى ، مجمع البيان ج 1 ص 259

3 - زمخشرى ، الكشاف ج 1 ص 146