نظر نهايى درباره صابئين - تفسیر کوثر جلد 1

كه ريش هاى آنان بلند بود.

همچنين استفاده از زيتون در بعضى از مراسم، ميان دو گروه مشترك مى باشد.

و نيز بعضى از احكام و مراسمى كه ابن نديم به صابئين نسبت داده به طور دقيق در ميان منداييان هم رواج دارد مانند اين احكام كه به حرانيها نسبت داده است:

ـ قبله آنها به طرف قطب شمال است.

ـ روزى سه بار نماز مى خوانند.

ـ عيدى دارند كه پنج روز طول مى كشد.

ـ ختنه كردن را حرام مى دانند.

ـ جمع ميان دو زن جائز نيست.

ـ ثواب و عقاب به ارواح مى رسد.(1)

اين مشابهتها كه ميان دو گروه وجود دارد، نمى تواند تصادفى واتفاقى باشد و بدون شك هر دو گروه، از يك منبع فكرى تغذيه شده اند و آن صابئيگرى است.البته بابررسى دقيق منابع حرانى و مندايى مى توان به مشابهتهاى ديگـرى نيز دست پيدا كرد.ولى اين مقدار از مشابهتها به ضميمه شواهد و قرائن ياد شده، در تقريب مطلب كافى است.

نظر نهايى درباره صابئين

ما تصور مى كنيم با توجه به مجموع مطالبى كه گفته شد، دين صابئين دينى مانند دين يهود و نصارى و مجوس است كه در قرآن در رديف آنها ذكر شده و كسانى از آنها كه در زمان خود به خدا و قيامت عقيده داشته باشند مانند پيروان اديان آسمانى ديگر، در پيش خداوند مأجور خواهند بود و معتقديم كه دين صابئين يك دين توحيدى است ولى مانند اديان توحيدى ديگر،انحرافهايى چون تقديس ستارگان، در آن راه يافته است.(مانند تثليث نصارى)

1 - ابن نديم ، الفهرست ص 456 ـ 457