خطور افكار شيطانى و رحمانى در ذهن انسان - تفسیر کوثر جلد 1

مرا بر شما تسلطى نبود جز اينكه شما را دعوت كردم و شما مرا اجابت نموديد پس مرا مذمت نكنيد بلكه خود را مذمت كنيد.

خلاصه اينكه وسوسه شيطان الزام آور نيست و همين وسوسه گرى هم موجب پيشرفت و تكامل مؤمنان است.

خطور افكار شيطانى و رحمانى در ذهن انسان

يكى از بحثهايى كه در علم كلام مطرح است اين است كه گاهى به ذهن انسان القائاتى مى شود و مطالبى خطور مى كند كه بعضى وقتها خوب است و انسان را دعوت به نيكيها و اعمال صالح مى كند و بعضى وقتها انسان را به ارتكاب معصيتى مى خواند. در اصطلاح كلامى به اين القائات خاطر گفته مى شود و در آنجا بحث مى كنند كه آيا اين دو خاطر از كجاست؟

بسيارى از متكلمان گفته اند: آن خاطرى كه به طاعت خدا دعوت مى كند، از جانب خداست و آن خاطرى كه به معصيت دعوت مى كند، از جانب شيطان است.(1)و در بيان ماهيت آن گفته شده كه خاطر همان حروف و اصوات خفيه است و فلاسفه گفته اند كه آن تصور حروف و اصوات است مانند صورتهايى كه در آينه نقش مى بندد.(2)

در روايات نيز به اين دو خاطر اشاره شده است:

قال رسول الله (ص): للشيطان لمة بابن آدم و للملك لمة فاما لمة الشيطان فايعاد بالشر و تكذيب بالحق و اما لمة الملك فايعاد بالخير و تصديق بالحق(3)پيامبر فرمود: براى شيطان تماسى با فرزند آدم است وبراى فرشته نيزتماسى با اوست. تماس شيطان وعده دادن به شر و تكذيب حق است و تماس فرشته وعده

1 - درباره خاطر و رابطه آن با شناخت رجوع شود به: شيخ طوسى ، تمهيد الاصول ص 202 و سيد مرتضى، شرح جمل العلم و العمل ص 129

2 - تفسير فخر رازى ج 5 ص 4

3 - كنزالعمال ج 1 ص 246