لطفا منتظر باشید ...
تصور كرد كه اين آيات قبلا نازل شده باشد؟
پيروان اين نظريه آياتى را كه نزول قرآن را در ماه رمضان و شب قدر مى داند توجيه
كرده اند مثلا گفته اند كه قسمتى از آيات در شب قدر نازل شده ويا اولين آيه در شب
قدر نازل شده (تفصيل اين توجيهات را بعداً خواهيم آورد) و درباره رواياتى كه در
آنها براى قرآن دو نوع نزل دفعى و تدريجى عنوان شده گفته اند كه خبر واحد است و در
اين گونه مسايل نمى توان به آنها استناد كرد.
يكى از كسانى كه اين
نظريه را مطرح كرده، شيخ مفيد عليه الرحمة است كه سخن شيخ صدوق عليه الرحمة را كه
قائل به نزول دوگانه قرآن بود، رد مى كند و مى گويد: ريشه اعتقاد صدوق روايت واحدى
است كه موجب علم نمى شود آنگاه نمونه هايى از آياتى را كه مربوط به حوادث زمان
پيامبر(ص) است مى آورد و نتيجه مى گيرد كه قرآن فقط يكبار آنهم تدريجى نازل شده. به
عقيده شيخ مفيد اعتقاد به نزول دفعى قرآن با مذهب مشبّهه تناسب دارد كه قرآن را
قديم مى دانستند.(1)
بعضى از پيروان اين قول استبعاد ديگرى را عنوان
كرده و گفته اند نزول دفعى قرآن آن هم به آسمان چهارم چه فايده اى دارد قرآن براى
هدايت بشر نازل شده و اگر در دسترس بشر نباشد، چگونه هدايتگرى كند؟اين بود اجمالى
از نظريه ها و اقوالى كه در اين زمينه وجود دارد.
ما تصور مى كنيم كه
قول به دوبار نازل شدن قرآن قول بعيدى نيست و نمى توان به خاطر چند استبعاد عقلى از
ظاهر آيات و نص رواياتى كه براى قرآن دو نوع نزول دفعى و تدريجى را اثبات كرده است
دست برداشت و براى رفع اشكالات شيخ مفيد و پيروان او در اين مسأله، مى توان گفت كه
منظور از نزول دفعى قرآن اين است كه علوم و معارف و اهداف ترسيم شده در قرآن، در
آغاز بعثت يكجا برجان و دل پيامبر(ص) نازل شده و سپس در طول سالهاى رسالت به تناسب
ضرورتها به تدريج و با تفصيل بيشترى بر پيامبر(ص) ابلاغ گرديده و در اين مرحله است
كه گاهى به
1 - شيخ مفيد، تصحيح
الاعتقاد، ص 102 ـ 103.
